Η Πολιτεία του Κανένα Καθένα αναδιοργανωμένη τεχνικά μετακινήθηκε στη διεύθυνση kanenaskathenas.wordpress.com
ΠΟΙΟΣ Ή ΠΩΣ ;
Το θεμελιακό ερώτημα είναι ποιός ή ποιοί θα κυβερνήσουν τον τόπο ή πως αυτός θα κυβερνηθεί; Πως θα ξεβρωμίσει, πως θα ξεβαλτώσει; Με ποιές αξίες και αρχές, ποιούς κανόνες, ποιό πρόγραμμα, ποιές διαδικασίες;
Η εμπειρία έχει δείξει και στην Ελλάδα και αλλού, ότι παρόλο που δεν είναι αδιάφορο το ερώτημα του ποιός κυβερνά, είναι ακόμα πιό κρίσιμο το ερώτημα πως κυβερνά. Με πρώτη προτεραιότητα την εξυπηρέτηση της κοινωνίας ή την αναπαραγωγή της εξουσίας του κόμματος ή μιάς ηγετικής του ομάδας; Με συμμετοχή ή όχι των πολιτών; Με ή δίχως αξιοκρατία; Αναλαμβάνοντας τις ευθύνες ή ρίχνοντάς τες πάντα στους άλλους; Κοντοπρόθεσμα, τυχάρπαστα, καιροσκοπικά ή μακροπρόθεσμα, μελετημένα, με ανυστεροβουλία;
Το φωνάζουν κι οι πέτρες, πως η Ελλάδα έχει ανάγκη από μια καθολική μεταρρύθμιση, από μια αναγέννηση, σε όλους ανεξαίρετα τους τομείς της δημόσιας ζωής. Έχει ανάγκη να επανιδρυθεί η ίδια στη σύγχρονη εποχή αξιοποιώντας την πείρα από τα διακόσια κοντά χρόνια της σύγχρονης ζωής της. Αν αυτό αληθεύει, δεν μπορεί να γίνει μόνο από ένα κόμμα, μόνο από μια πολιτική αντίληψη, δεν μπορεί να γίνει με παλιά μόνο όπλα και παλιές ιδεοληψίες, με διχαστικό τρόπο, δίχως τη μεγαλύτερη δυνατή συμμετοχή των πολιτών. Για να αναγεννηθεί, για να «ξεκολλήσει», όπως θέλετε πέστε το, η χώρα, πρέπει να αναγεννηθούμε, να ξεπεράσουμε όλοι κι όλες, που τη συνθέτουμε, τους εαυτούς μας.
Όταν διάφορα μοντέλλα του περασμένου αιώνα έχουν δείξει τα όριά τους, τόσο το δογματικά κρατικιστικό όσο και το δογματικά νεοφιλελεύθερο ατομικιστικό, όταν τα δεδομένα και οι ανάγκες διαρκώς μεταβάλλονται, με ποιά καρδιά και ποιό νου παραμένουμε προσκολλημένοι σε αυτά; Μήπως για την αναπαραγωγή της εξουσίας μας και της αδράνειάς μας;
Μήπως ήρθε η ώρα να προτάξουμε το άκουσον πριν το πάταξον; Τον καθολικό κοινωνικό και πολιτικό, ερευνητικό, απροκατάληπτο διάλογο, δίχως έτοιμα τα μαχαίρια στις θήκες, με προαποδοχή της μονομέρειας όλων μας. Και να θεμελιώσουμε πάνω σε αυτή την αρχή, πάνω σε ένα λευκό χαρτί, σεβόμενοι τις παραδόσεις, τις επιμέρους εμπερίες, όψεις, απόψεις, ένα καθολικό δημιουργικό αναγεννητικό μεταρρυθμιστικό κίνημα; Για την επανίδρυση της Ελλάδας στο σύγχρονο κόσμο. Μιάς Ελλάδας αυτοθεσπιζόμενης, πραγματικά δημοκρατικής, κοινωνικά δίκαιης και οικολογικής, εστίας συνάντησης του παγκόσμιου πολιτισμού.
Ισως βρισκόμαστε μπροστά σε μια ιστορική ευκαιρία. Θα είναι κρίμα να τη χάσουμε ασχολούμενοι με τα πίτουρα. Θα είναι κρίμα η σημερινή κρίση, όπως έχει γίνει επανειλημμένα στο παρελθόν, να μας οδηγήσει λόγω της ιδιοτέλειάς μας και της μυωπίας μας σε νέα οπισθοδρόμηση. Οι δημιουργικοί αφανάτιστοι άνθρωποι σε αυτό τον τόπο, όπου κι αν βρίσκονται, μπορούν να συνδράμουν καθοριστικά με πρωτοβουλιακό κι ενωτικό πνεύμα σε μια τέτοια αναγεννητική προσπάθεια.
Δημοσιεύτηκε στην "Ελευθεροτυπία" στις 18.06.2008
Μια Δημόσια Πρόταση για την Επικοινωνία και την Ενημέρωση
Καμμία προσπάθεια αναγέννησης της, ευρισκόμενης σε σήψη, ελληνικής κοινωνίας δεν θα μπορέσει να ευοδωθεί, αν δεν συνδυαστεί, αν όχι να εκκινήσει, με μια ευρύτερη κοινωνική και πολιτική παρέμβαση στο χώρο των ΜΜΕ. Όσο η επικοινωνία και η ενημέρωση των πολιτών εξαρτάται από τα ιδιωτικά ΜΜΕ κι από τα ελεγχόμενα από την εκάστοτε κυβέρνηση κρατικά ΜΜΕ, τόσο θα αναπαραγάγονται οι ιδεολογικές και πολιτισμικές συντεταγμένες που διαιωνίζουν τη σήψη.
Η πρόταση που επιθυμώ δημόσια να καταθέσω είναι η ακόλουθη:
Πρώτον, η δημιουργία μιας όσο γίνεται μαζικότερης Πολυμμετοχικής Εταιρείας Επικοινωνίας και Ενημέρωσης Πολιτών.
Μέσα από μια δημόσια πρόσκληση όσων πολιτών, δημοσιογράφων, διανοουμένων, καλλιτεχνών, συνδικαλιστών, πολιτικών και όσων συλλογικών σπουδαστικών, επιστημονικών, πολιτιστικών, συνδικαλιστικών, πολιτικών φορέων, το επιθυμούν, μπορούν να κληθούν κι άλλοι, όσο γίνεται περισσότεροι, πολίτες να συνδράμουν ο κάθε ένας ανάλογα με την οικονομική του ικανότητα και την κοινωνική του βούληση, στη δημιουργία μιας τέτοιας πολυμετοχικής εταιρείας.
Με ένα όριο, ας πούμε ενδεικτικά 5%, στη κατοχή μετοχών, που θα συμφωνηθεί ανάμεσα στα ιδρυτικά μέλη, σκοπός της εταιρείας θα είναι να προσφερθεί η αντικειμενικότερη και πληρέστερη δυνατή ενημέρωση κι επικοινωνία στους κόλπους της κοινωνίας, μακριά από επιχειρηματικά, κομματικά ή στενά υπαρξιακά συμφέροντα.
Συλλογικά οι μέτοχοι, πολίτες ή φορείς, θα προσδιορίσουν το τι ακριβώς σημαίνει αντικειμενική και πλήρης ενημέρωση κι επικοινωνία, θα επιλέξουν, ανάλογα με το κεφάλαιο που θα συγκεντρωθεί, το ή τα μέσα με τα οποία αυτή θα εκφραστεί και την επαγγελματική-εργασιακή τους πλαισίωση, συγκρότηση και λειτουργία.
Μια ιστοσελίδα στο διαδίκτυο, ένα περιοδικό, μια Κυριακάτικη εφημερίδα, μια ημερήσια εφημερίδα, ένα καθημερινό ωριαίο τηλεοπτικό δελτίο ειδήσεων, ένας τηλεοπτικός σταθμός, είναι ορισμένες από τις μορφές υλοποίησης, δίχως να αναιρεί αναγκαστικά η μια την άλλη, μορφές που, όπως προειπώθηκε, θα εξαρτηθούν από το κεφάλαιο που θα συγκεντρωθεί.
Σε κάθε περίπτωση το οποιδήποτε μέσο, πέραν του αρχικού του κεφαλαίου, θα έχει νόημα ύπαρξης, μόνο αν είναι σε θέση, μέσα από την προσφορά του στην ενημέρωση και επικοινωνία, να εξασφαλίσει την οικονομική του αυτάρκεια και την επαγγελματική επιβίωση όσων μερικά ή αποκλειστικά εργαστούν σε αυτό.
Δεύτερον, η συγκρότηση από τους ίδιους πολίτες, που θα συμμετέχουν ατομικά ή συλλογικά στην προαναφερόμενη πρωτοβουλία, ενός κινήματος διεκδίκησης της δημοκρατικής εκλογής της διοίκησης της ΕΡΤ. Μέσω ενός σώματος εκλεκτόρων που οι ίδιοι θα συναποφασίσουν και θα προτείνουν τη σύνθεσή του, έτσι ώστε να πάψει η δημόσια ραδιοτηλεόραση, να λειτουργεί ως φερέφωνο της εκάστοτε κυβέρνησης και ως χώρος επιλεκτικής, κι επίσης δαπανηρής για τους φορολογούμενους, επαγγελματικής αποκατάστασης.
Όσοι πολίτες ή συλλογικοί φορείς θεωρούν αναγκαία μια τέτοια ή οποιαδήποτε άλλη μορφή παρέμβασης στο χώρο των ΜΜΕ, μπορούν να έρθουν σε επαφή μέσω e-mail με τον υπογράφοντα για έναν, με κοινή συνενόηση κι απόφαση, συντονισμό των προσπαθειών.
Η συγκρότηση ενός αρχικού ομίλου πρωτοβουλίας από ενδιαφερόμενους, πολίτες, επαγγελματίες ή μη δημοσιογράφους, εκπροσώπους συλλογικών φορέων ή μικρών ΜΜΕ, θα μπορούσε να αποτελέσει τον αρχικό πυρήνα για μια ευρύτερη δημόσια έκκληση και κινητοποίηση.
Καμμιά προσπάθεια δεν θα έχει τύχη και νόημα, αν δεν γίνει ευρύτερη κοινωνική συνείδηση η αναγκαιότητά της και δεν συνοδευτεί από μια καμπάνια πανεθνικής πολιτικής κινητοποίησης, με την έννοια της αποδοχής και προώθησής της από τον μέγιστο δυνατόν αριθμό πολιτών. Ο στόχος είναι η μαζική επικοινωνία κι ενημέρωση κι όχι άλλο ένα μέσο ιδεολογικού και πολιτικού αυτισμού. Μαζική επικοινωνία κι ενημέρωση σημαίνει εξ’ άλλου, κι όχι τόσο για λόγους μαζικότητας όσο για λόγους ουσίας, επικοινωνία κι ενημέρωση για τα πάντα, από και για τους πάντες, δίχως εκλεκτικές αυτοαναγορεύσεις και αποκλεισμούς.
ΕΠΙΜΕΤΡΟ
Επιδράσεις των Σημερινών ΜΜΕ Στην Ελληνική Κοινωνία
Για τον υπογράφοντα η μέγιστη ζημιά που προκαλεί η σημερινή λειτουργία των ΜΜΕ στην ελληνική κοινωνία, είναι ιδεολογικού παιδαγωγικού χαρακτήρα. Με όποιον δάσκαλο καθίσεις τέτοια γράμματα θα μάθεις.
Το μάθημα χαρακτηρίζεται από: φανατισμό, κοκορομαχία, αλλαζονεία, υποκρισία, κακότητα, δημαγωγία, φθηνό εντυπωσιασμό, απουσία εμβάθυνσης και ουσιαστικού διαλόγου, άκριτο οπαδισμό, αλλότρια επίρρηψη ευθυνών.
Είναι ένα μάθημα που υπονομεύει τον πολιτισμό, αν αυτός είναι πριν από όλα ο αλληλοσεβασμός. Που αντιστρατεύεται τη νηφαλιότητα, τη μετριοπάθεια, την ατομική ανάληψη ευθύνης, τον διάλογο και την δημιουργικότητα.
Ένα μάθημα που μεταδίδεται ως ιός σε κάθε χώρο δουλειάς και κατοικίας, σε κάθε οικογένεια. Σε κάθε κοινωνική, πολιτική, συλλογική οντότητα.
Δάσκαλοι, μόνιμοι ή προσκεκλημένοι, είναι κατά κανόνα οι πιό φανατικοί, μονομερείς κι ημιμαθείς εκφραστές όλων ανεξαίρετα των αποχρώσεων. Οι εξαιρέσεις επιβεβαιώνουν τον κανόνα.
Οι πιό φωτεινοί και δημιουργικοί άνθρωποι, όποιους κι αν επιλέξει κανείς ανάλογα με τις προτιμήσεις του, κι είναι πολλοί περισσότεροι από όσους νομίζουμε αφού δεν τους βλέπουμε, είναι απόντες. Μιά μετριότητα προτιμά πάντα να συγκρίνει τον εαυτό της με μιάν άλλη μετριότητα.
Το όλο κλίμα συμπαρασύρει κι όλους τους εμπλεκόμενους πομπούς και δέκτες που έχουν καλές προθέσεις, όλους μας μας κάνει χειρότερους.
Να προστεθούν σε όλα τα παραπάνω κι άλλα:
Η επίδειξη πλουτισμού, δόξας κι εξουσίας. Η απουσία πολλών τομέων της ζωής από την ενημέρωση και η επιλεκτική παρουσίαση άλλων. Η αποκάλυψη ή η συγκάλυψη ανάλογα με τα συμφέροντα των επιχειρηματιών-ιδιοκτητών των ΜΜΕ. Η μονομερής παρουσίαση διεθνών ειδήσεων με πηγή αμερικάνικα κι αγγλικά κυρίως πρακτορεία και μέσα.
Συχνά πολλοί τα «βάζουν» με τους δημοσιογράφους. Έχουν κι αυτοί τις ευθύνες τους, μα δεν είναι αυτοί το κύριο πρόβλημα. Είναι το γεγονός ότι πάνω από το 90% της ενημέρωσης κι επικοινωνίας στην Ελλάδα το ελέγχουν κυριολεκτικά 10 το πολύ άτομα, ιδιοκτήτες των μέσων. Με τις συμμαχίες και τις αντιπαλότητές τους, με τις υπάρχουσες ή όχι διεθνείς εξαρτήσεις τους, με τα επιχειρηματικά τους συμφέροντα και πριν από όλα με το προσωπικό υπαρξιακό τους στυλ. Αυτό και τα συμφέροντά τους υπαγορεύουν, το ποιά διευθυντικά στελέχη, όμοια ή πειθήνια, θα διαλέξουν, πιό είδος ενημέρωσης, κατ’ αυθαίρετη βούληση, θα προτιμήσουν ή θα απορρίψουν.
Οι άνθρωποι-ιδιοκτήτες κάνουν τη δουλειά τους. Εμείς τι κάνουμε;
Ο γιγαντισμός από όλες τις απόψεις των ΜΜΕ στη σύγχρονη εποχή είναι κι αυτός, δίπλα σε τόσα άλλα, ένα καινούργιο ιστορικό φαινόμενο. Οι άνθρωποι και οι κοινωνίες τους σε όλο το κόσμο δεν έχουν ακόμα προλάβει, να το συνειδητοποιήσουν και να το χειριστούν.
Το ανάθεμα δεν αρκεί. Ο χειρισμός είναι το ζητούμενο.
Η πρόταση που επιθυμώ δημόσια να καταθέσω είναι η ακόλουθη:
Πρώτον, η δημιουργία μιας όσο γίνεται μαζικότερης Πολυμμετοχικής Εταιρείας Επικοινωνίας και Ενημέρωσης Πολιτών.
Μέσα από μια δημόσια πρόσκληση όσων πολιτών, δημοσιογράφων, διανοουμένων, καλλιτεχνών, συνδικαλιστών, πολιτικών και όσων συλλογικών σπουδαστικών, επιστημονικών, πολιτιστικών, συνδικαλιστικών, πολιτικών φορέων, το επιθυμούν, μπορούν να κληθούν κι άλλοι, όσο γίνεται περισσότεροι, πολίτες να συνδράμουν ο κάθε ένας ανάλογα με την οικονομική του ικανότητα και την κοινωνική του βούληση, στη δημιουργία μιας τέτοιας πολυμετοχικής εταιρείας.
Με ένα όριο, ας πούμε ενδεικτικά 5%, στη κατοχή μετοχών, που θα συμφωνηθεί ανάμεσα στα ιδρυτικά μέλη, σκοπός της εταιρείας θα είναι να προσφερθεί η αντικειμενικότερη και πληρέστερη δυνατή ενημέρωση κι επικοινωνία στους κόλπους της κοινωνίας, μακριά από επιχειρηματικά, κομματικά ή στενά υπαρξιακά συμφέροντα.
Συλλογικά οι μέτοχοι, πολίτες ή φορείς, θα προσδιορίσουν το τι ακριβώς σημαίνει αντικειμενική και πλήρης ενημέρωση κι επικοινωνία, θα επιλέξουν, ανάλογα με το κεφάλαιο που θα συγκεντρωθεί, το ή τα μέσα με τα οποία αυτή θα εκφραστεί και την επαγγελματική-εργασιακή τους πλαισίωση, συγκρότηση και λειτουργία.
Μια ιστοσελίδα στο διαδίκτυο, ένα περιοδικό, μια Κυριακάτικη εφημερίδα, μια ημερήσια εφημερίδα, ένα καθημερινό ωριαίο τηλεοπτικό δελτίο ειδήσεων, ένας τηλεοπτικός σταθμός, είναι ορισμένες από τις μορφές υλοποίησης, δίχως να αναιρεί αναγκαστικά η μια την άλλη, μορφές που, όπως προειπώθηκε, θα εξαρτηθούν από το κεφάλαιο που θα συγκεντρωθεί.
Σε κάθε περίπτωση το οποιδήποτε μέσο, πέραν του αρχικού του κεφαλαίου, θα έχει νόημα ύπαρξης, μόνο αν είναι σε θέση, μέσα από την προσφορά του στην ενημέρωση και επικοινωνία, να εξασφαλίσει την οικονομική του αυτάρκεια και την επαγγελματική επιβίωση όσων μερικά ή αποκλειστικά εργαστούν σε αυτό.
Δεύτερον, η συγκρότηση από τους ίδιους πολίτες, που θα συμμετέχουν ατομικά ή συλλογικά στην προαναφερόμενη πρωτοβουλία, ενός κινήματος διεκδίκησης της δημοκρατικής εκλογής της διοίκησης της ΕΡΤ. Μέσω ενός σώματος εκλεκτόρων που οι ίδιοι θα συναποφασίσουν και θα προτείνουν τη σύνθεσή του, έτσι ώστε να πάψει η δημόσια ραδιοτηλεόραση, να λειτουργεί ως φερέφωνο της εκάστοτε κυβέρνησης και ως χώρος επιλεκτικής, κι επίσης δαπανηρής για τους φορολογούμενους, επαγγελματικής αποκατάστασης.
Όσοι πολίτες ή συλλογικοί φορείς θεωρούν αναγκαία μια τέτοια ή οποιαδήποτε άλλη μορφή παρέμβασης στο χώρο των ΜΜΕ, μπορούν να έρθουν σε επαφή μέσω e-mail με τον υπογράφοντα για έναν, με κοινή συνενόηση κι απόφαση, συντονισμό των προσπαθειών.
Η συγκρότηση ενός αρχικού ομίλου πρωτοβουλίας από ενδιαφερόμενους, πολίτες, επαγγελματίες ή μη δημοσιογράφους, εκπροσώπους συλλογικών φορέων ή μικρών ΜΜΕ, θα μπορούσε να αποτελέσει τον αρχικό πυρήνα για μια ευρύτερη δημόσια έκκληση και κινητοποίηση.
Καμμιά προσπάθεια δεν θα έχει τύχη και νόημα, αν δεν γίνει ευρύτερη κοινωνική συνείδηση η αναγκαιότητά της και δεν συνοδευτεί από μια καμπάνια πανεθνικής πολιτικής κινητοποίησης, με την έννοια της αποδοχής και προώθησής της από τον μέγιστο δυνατόν αριθμό πολιτών. Ο στόχος είναι η μαζική επικοινωνία κι ενημέρωση κι όχι άλλο ένα μέσο ιδεολογικού και πολιτικού αυτισμού. Μαζική επικοινωνία κι ενημέρωση σημαίνει εξ’ άλλου, κι όχι τόσο για λόγους μαζικότητας όσο για λόγους ουσίας, επικοινωνία κι ενημέρωση για τα πάντα, από και για τους πάντες, δίχως εκλεκτικές αυτοαναγορεύσεις και αποκλεισμούς.
ΕΠΙΜΕΤΡΟ
Επιδράσεις των Σημερινών ΜΜΕ Στην Ελληνική Κοινωνία
Για τον υπογράφοντα η μέγιστη ζημιά που προκαλεί η σημερινή λειτουργία των ΜΜΕ στην ελληνική κοινωνία, είναι ιδεολογικού παιδαγωγικού χαρακτήρα. Με όποιον δάσκαλο καθίσεις τέτοια γράμματα θα μάθεις.
Το μάθημα χαρακτηρίζεται από: φανατισμό, κοκορομαχία, αλλαζονεία, υποκρισία, κακότητα, δημαγωγία, φθηνό εντυπωσιασμό, απουσία εμβάθυνσης και ουσιαστικού διαλόγου, άκριτο οπαδισμό, αλλότρια επίρρηψη ευθυνών.
Είναι ένα μάθημα που υπονομεύει τον πολιτισμό, αν αυτός είναι πριν από όλα ο αλληλοσεβασμός. Που αντιστρατεύεται τη νηφαλιότητα, τη μετριοπάθεια, την ατομική ανάληψη ευθύνης, τον διάλογο και την δημιουργικότητα.
Ένα μάθημα που μεταδίδεται ως ιός σε κάθε χώρο δουλειάς και κατοικίας, σε κάθε οικογένεια. Σε κάθε κοινωνική, πολιτική, συλλογική οντότητα.
Δάσκαλοι, μόνιμοι ή προσκεκλημένοι, είναι κατά κανόνα οι πιό φανατικοί, μονομερείς κι ημιμαθείς εκφραστές όλων ανεξαίρετα των αποχρώσεων. Οι εξαιρέσεις επιβεβαιώνουν τον κανόνα.
Οι πιό φωτεινοί και δημιουργικοί άνθρωποι, όποιους κι αν επιλέξει κανείς ανάλογα με τις προτιμήσεις του, κι είναι πολλοί περισσότεροι από όσους νομίζουμε αφού δεν τους βλέπουμε, είναι απόντες. Μιά μετριότητα προτιμά πάντα να συγκρίνει τον εαυτό της με μιάν άλλη μετριότητα.
Το όλο κλίμα συμπαρασύρει κι όλους τους εμπλεκόμενους πομπούς και δέκτες που έχουν καλές προθέσεις, όλους μας μας κάνει χειρότερους.
Να προστεθούν σε όλα τα παραπάνω κι άλλα:
Η επίδειξη πλουτισμού, δόξας κι εξουσίας. Η απουσία πολλών τομέων της ζωής από την ενημέρωση και η επιλεκτική παρουσίαση άλλων. Η αποκάλυψη ή η συγκάλυψη ανάλογα με τα συμφέροντα των επιχειρηματιών-ιδιοκτητών των ΜΜΕ. Η μονομερής παρουσίαση διεθνών ειδήσεων με πηγή αμερικάνικα κι αγγλικά κυρίως πρακτορεία και μέσα.
Συχνά πολλοί τα «βάζουν» με τους δημοσιογράφους. Έχουν κι αυτοί τις ευθύνες τους, μα δεν είναι αυτοί το κύριο πρόβλημα. Είναι το γεγονός ότι πάνω από το 90% της ενημέρωσης κι επικοινωνίας στην Ελλάδα το ελέγχουν κυριολεκτικά 10 το πολύ άτομα, ιδιοκτήτες των μέσων. Με τις συμμαχίες και τις αντιπαλότητές τους, με τις υπάρχουσες ή όχι διεθνείς εξαρτήσεις τους, με τα επιχειρηματικά τους συμφέροντα και πριν από όλα με το προσωπικό υπαρξιακό τους στυλ. Αυτό και τα συμφέροντά τους υπαγορεύουν, το ποιά διευθυντικά στελέχη, όμοια ή πειθήνια, θα διαλέξουν, πιό είδος ενημέρωσης, κατ’ αυθαίρετη βούληση, θα προτιμήσουν ή θα απορρίψουν.
Οι άνθρωποι-ιδιοκτήτες κάνουν τη δουλειά τους. Εμείς τι κάνουμε;
Ο γιγαντισμός από όλες τις απόψεις των ΜΜΕ στη σύγχρονη εποχή είναι κι αυτός, δίπλα σε τόσα άλλα, ένα καινούργιο ιστορικό φαινόμενο. Οι άνθρωποι και οι κοινωνίες τους σε όλο το κόσμο δεν έχουν ακόμα προλάβει, να το συνειδητοποιήσουν και να το χειριστούν.
Το ανάθεμα δεν αρκεί. Ο χειρισμός είναι το ζητούμενο.
Μια Ιδέα Για Την Ελλάδα
Η παγκοσμιοποίηση πολλών παραμέτρων της ζωής είναι ένα πραγματικό γεγονός, που δεν επιδέχεται αμφισβήτηση. Όπως δεν επιδεχόταν η ανακάλυψη της φωτιάς, του τροχού, του ατμού, των μηχανών, της τηλεόρασης κ.ο.κ.
Το ερώτημα δεν είναι ναι ή όχι στη παγκοσμιοποίηση, αλλά πως την διαχειρίζεται κανείς.
Πως διαχειρίζεται το παγκόσμιο οικολογικό πρόβλημα, τα παγκόσμια δίκτυα επικοινωνίας, την ξηρασία, την πείνα, τις ασθένειες για μεγάλο τμήμα του παγκόσμιου πληθυσμού, τη μετανάστευση, τις ενεργειακές πρώτες ύλες του πλανήτη, τους στρατιωτικούς εξοπλισμούς, τις πολεμικές συγκρούσεις, το δικαίωμα αυτοδιάθεσης των λαών, το σημερινό παγκόσμιο σύστημα πολιτικής διαχείρησης μέσω των διάφορων διεθνών οργανισμών και του ΟΗΕ και πολλά άλλα ζητήματα που διαρκώς ανακύπτουν.
Απέναντι στη τυχάρπαστη κι επικίνδυνη σημερινή παγκόσμια διαχείρηση λίγων πολυεθνικών εταιρειών, λίγων δικτύων επικοινωνίας, διεθνών οργανισμών αδρανών ή ελεγχόμενων από ορισμένες μόνο μεγάλες παγκόσμιες δυνάμεις, απέναντι σε ποικίλες οπισθοδρομικές τοπικές θρησκευτικές και πολιτικές εξουσίες που αντιδρούν στη παγκοσμιοποίηση όχι χάριν των λαών αλλά χάριν των δικών τους θιγόμενων εξουσιών και προνομίων, εκμεταλλευόμενες τις δίκαιες αντιδράσεις στη σημερινή παγκοσμιοποίηση, θα πρέπει να αναπτυχθεί ένα παγκόσμιο κίνημα δημοκρατικής, οικολογικής και δίκαιης παγκόσμιας διαχείρησης.
Με δυό λόγια το αίτημα της Παγκόσμιας Δημοκρατίας είναι απολύτως επίκαιρο κι επιτακτικό. Και πρέπει, τώρα όχι αύριο, να τεθεί και να συζητηθεί παγκόσμια, το τι μορφές μπορεί να πάρει. π.χ. Ενός δημοκρατικά εκλεγμένου Παγκόσμιου Κοινοβούλειου, παγκόσμιων δικτύων επικοινωνίας ελεγχόμενων από αυτό κι ότι άλλο προκύψει μέσα από μια οικουμενική διαβούλευση και διεκδίκηση.
Η δημοκρατική διαχείρηση του πλανήτη δεν σημαίνει την ομογενοποίηση των τοπικών πολιτισμών, οικονομιών, κοινωνιών. Όσο ο ήλιος θα εξακολουθεί, να στέλνει με διαφορετικό τρόπο τις ακτίνες του στις διάφορες γωνιές της γης, τόσο θα υπάρχουν πάντα διαφορετικές συνθήκες κι ανάγκες.
Ίσα ίσα μπορεί να σημαίνει την καλύτερη αξιοποίηση των τοπικών διαφορών προς όφελος των λαών, μέσα από ένα ζητούμενο δίκαιο παγκόσμιο σύστημα που θα συνδυάζει την τοπική αυτάρκεια, την ανταλλαγή και την αλληλεγγύη.
Στη σημερινή εποχή και μέσα από ένα τέτοιο πρίσμα παγκόσμιας δημοκρατικής ανάγκης και διεκδίκησης ίσως δίνεται στην Ελλάδα, μια ιστορική ευκαιρία να παίξει έναν ιδιαίτερο ρόλο ως εστία συνάντησης του παγκόσμιου πολιτισμού.
Όχι γιατί εμείς οι Έλληνες είμαστε καλύτεροι ή χειρότεροι από άλλους λαούς, χαρισματικοί ή άλλα ηχηρά παρόμοια. Μια τέτοια εξ’ άλλου έπαρση πέρα από ότι αναδεικνύει μικροπρέπεια, αντιβαίνει στις αρχές της δημοκρατίας.
Η ιστορική ευκαιρία προσφέρεται για τους ακόλουθους λόγους:
1.Η Ελλάδα είναι μια μικρή χώρα που, εκτός από τις τοπικές αντιθέσεις με γειτόνους της και τέτοιες τοπικές αντιθέσεις υπάρχουν σχεδόν παντού στη γη, δεν έχει εμπλακεί σε παγκόσμιες αντιπαλότητες, ούτε αποτελεί απειλή για κανέναν.
2.Από γεωγραφική θέση, βιοκλιματικό και πολιτισμικό περιβάλλον, πλησιάζει ένα παγκόσμιο μέσο όρο, σχετικά φιλόξενο, βρίσκεται στο σταυροδρόμι τριών ηπείρων, οι αποστάσεις που την χωρίζουν από τα πιο πυκνοκατοικημένα μέρη της γης είναι σχετικά ισομερείς. Δεν είναι τυχαίο, ούτε έχει να κάνει μόνο με την ιστορία, αν κι αυτή έχει επίσης τη σημασία της, ότι η Μεσό-γειος ονομάζεται έτσι.
3.Ορισμένα στοιχεία του ελληνικού πολτισμού, γλώσσα, γραπτά κι ανάγλυφα κειμήλια, έχουν μια τέτοια διαχρονικότητα και ποικιλία, που σε πολύ λίγα άλλα μέρη του πλανήτη συναντώνται π.χ. Κίνα, Ισραήλ, Ινδία, Ιταλία, Περού κι εκεί πάλι μάλλον σε μικρότερο συγκριτικά εύρος και χρονικό βάθος.
Εδώ ανοίγει μια παρένθεση για να λυθεί(;) μια παρεξήγηση.
Υπάρχουν Έλληνες που όταν ακούν για αρχαία Ελλάδα σηκώνεται αυτόματα η τρίχα τους κι άλλοι που φουσκώνουν σα διάνοι. Μάλλον είναι και οι δύο στάσεις άστοχες και περιττές. Η επίκληση του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού ως άλλοθι για τη κακομοιριά του νεοελληνικού πολιτισμού ή ως τεκμήριο ρατσιστικής υπεροχής είναι προφανώς άτοπη. Άτοπη όμως είναι και η μη αναγνώριση της σημασίας του αρχαίου πολιτισμού και της σχετικής πολύπλευρης αξίας του για τη σύγχρονη Ελλάδα και τον κόσμο, εν ονόματι της αντιστράτευσης στη κομπορρυμοσύνη και στη ρατσιστική γελοιότητα.
Λέγεται ότι ένας λαός δίχως μνήμη δεν έχει μέλλον, με την έννοια ότι δεν αξιοποιεί τις θετικές κι αρνητικές του εμπειρίες. Μία ανθρωπότητα δίχως μνήμη έχει μέλλον;
Ποιά είναι η μνήμη της ανθρωπότητας; Προφανώς τα πάντα. Η βουλγάρικη, η τούρκικη, η κινέζικη, η αμερικάνικη, η ινδιάνικη, η επιστημονική, η θρησκευτική, η πολιτική, η μεταφυσική κ.ο.κ. μνήμη, αποτελούν αναπόσπαστα τμήματα της παγκόσμιας μνήμης. Κάθε τμήμα έχει την αξία του και κανένα δεν μπορεί να αναγορευτεί σε καλύτερο ή χειρότερο από το άλλο. Το ελληνικό τμήμα, έχει μια ιδιαίτερη αξία, αναγνωρίσιμη λίγο ως πολύ από όλους τους λαούς του κόσμου.
Η αξιοποίηση, δίχως επιλεκτικούς αποκλεισμούς, της παγκόσμιας μνήμης και γνώσης σε όλους τους τομείς έχει ιδιαίτερη σημασία για τη σημερινή επιβίωση της ανθρωπότητας
4.Φαίνεται πως ο παγκόσμιος συσχετισμός των δυνάμεων εισέρχεται σε μια νέα περίοδο πολυπολικότητας. Η αλλοτινή κυριαρχία των δύο υπερδυνάμεων ΗΠΑ κι ΕΣΣΔ και η πιό πρόσφατη αμερικανική μονοκρατορία δεν υφίστανται πιά. Σε ένα τέτοιο πολυπολικό περιβάλλον κι αξιοποιώντας όλους τους προαναφερθέντες παράγοντες, ίσως έχει τύχη μια πρόταση, να γίνει η Ελλάδα χώρος παγκόσμιας συνάντησης με την έννοια της φιλοξενίας στο έδαφός της παγκόσμιων οργανισμών, συναντήσεων, συνεδρίων, διεθνών Πανεπιστημίων, Ακαδημιων κ.λ.π.
Δεν θα έπεφτε άσχημα στους Κινέζους, στους Ινδούς, στους Λατίνους και Λατινοαμερικάνους, στους Ρώσσους, στους Άραβες, σε τμήμα των Αμερικάνων και γιατί όχι και στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα, μιας και είμαστε σε αυτήν, να συνευρίσκονται εδώ πολιτικοί, επιστήμονες, φιλόσοφοι, ιστορικοί, γλωσσολόγοι, οικολόγοι, καλλιτέχνες κ.λ.π. από όλο τον κόσμο.
Να γίνει δηλαδή η Ελλάδα μια σεβαστή ουδέτερη ζώνη, εστία συνάντησης του παγκόσμιου πολιτισμού.
Μια τέτοια προοπτική προϋποθέτει, εκτός από την ενδεχόμενη ευνοϊκή διεθνή συγκυρία, τεράστια προσπάθεια και μεταβολές στο εσωτερικό της ελληνικής κοινωνίας και στη λειτουργία των θεσμών της.
Πρακτικά αυτό σημαίνει, να πετύχουμε, να λειτουργεί η Ελλάδα συνέχεια, όπως λειτούργησε για 15 μέρες στη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων. Κατ’ άλλη, πρακτική επίσης διατύπωση, να μη λειτουργεί όπως λειτούργησε κατά τη διάρκεια των περσινών καλοκαιρινών πυρκαγιών. Ή όπως λειτούργησε κατά τη διάρκεια του μεγαλύτερου διαστήματος της σύγχρονης 180χρονης ιστορίας της.
Δηλαδή να μην είναι εξαρτημένη, ξενόδουλη ή ξενόφοβη. Αντιδημοκρατική και κοινωνικά άδικη. Μισαλλόδοξη, φανατισμένη, διχαστική, ατομικιστική. Να μη ρίχνει ο κάθε πολίτης, κρατικός λειτουργός, πολιτικός την ευθύνη στον άλλο πολίτη, κρατικό λειτουργό, πολιτικό.
Να μην λειτουργούμε πρόχειρα, απρογραμμάτιστα, κομπιναδόρικα, ασύδοτα, διεφθαρμένα. Να μην «τσιμπάμε» στο διαίρει και βασίλευε αναμεσά μας και με τους γειτόνους μας σα χώρα. Να εφαρμόζουμε, αυτό για το οποίο κομπάζουμε και λέγεται πολιτισμός και που δεν είναι τίποτα άλλο παρά ο αμοιβαίος σεβασμός.
Είναι αλήθεια πως η σύγχρονη ελληνική κοινωνία και το ελληνικό κράτος συγκροτήθηκε «τσάτρα πάτρα» ανταποκρινόμενο, στις ανάγκες του ντόπιου πληθυσμού που όμως ούτε μεγάλη συνοχή είχε ούτε παιδεία, στα συμφέροντα των μεγάλων δυνάμεων να κατακερματίσουν την Οθωμανική Αυτοκρατορία και στην επιθυμία διαφόρων Ελλήνων και ξένων διανοουμένων να αναστήσουν τα πιό όμορφα από τα στοιχεία του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού. Καλώς έγινε το συνοθύλευμα.
Μα μήπως έφτασε ο καιρός να το πάμε παραπέρα, να το αυτοθεσπίσουμε 180 χρόνια μετά, όπως εμείς τώρα το επιθυμούμε κι όχι όπως το παραλάβαμε από δυνάστη σε δυνάστη ή από γενιά σε γενιά;
Χωρίς την ευρύτερη δυνατή συμμετοχή, συλλογικότητα και δημιουργικότητα, χωρίς τη μικρότερη δυνατή μισαλλοδοξία, χωρίς τη μέγιστη δημοκρατία, κοινωνική δικαιοσύνη και φροντίδα για το οικιστικό και φυσικό περιβάλλον, μια τέτοια προσπάθεια δεν μπορεί να πετύχει.
Υπάρχει η «κρίσιμη μάζα»; Ας δώσει ο κάθε ένας την απάντησή του.
Το ερώτημα δεν είναι ναι ή όχι στη παγκοσμιοποίηση, αλλά πως την διαχειρίζεται κανείς.
Πως διαχειρίζεται το παγκόσμιο οικολογικό πρόβλημα, τα παγκόσμια δίκτυα επικοινωνίας, την ξηρασία, την πείνα, τις ασθένειες για μεγάλο τμήμα του παγκόσμιου πληθυσμού, τη μετανάστευση, τις ενεργειακές πρώτες ύλες του πλανήτη, τους στρατιωτικούς εξοπλισμούς, τις πολεμικές συγκρούσεις, το δικαίωμα αυτοδιάθεσης των λαών, το σημερινό παγκόσμιο σύστημα πολιτικής διαχείρησης μέσω των διάφορων διεθνών οργανισμών και του ΟΗΕ και πολλά άλλα ζητήματα που διαρκώς ανακύπτουν.
Απέναντι στη τυχάρπαστη κι επικίνδυνη σημερινή παγκόσμια διαχείρηση λίγων πολυεθνικών εταιρειών, λίγων δικτύων επικοινωνίας, διεθνών οργανισμών αδρανών ή ελεγχόμενων από ορισμένες μόνο μεγάλες παγκόσμιες δυνάμεις, απέναντι σε ποικίλες οπισθοδρομικές τοπικές θρησκευτικές και πολιτικές εξουσίες που αντιδρούν στη παγκοσμιοποίηση όχι χάριν των λαών αλλά χάριν των δικών τους θιγόμενων εξουσιών και προνομίων, εκμεταλλευόμενες τις δίκαιες αντιδράσεις στη σημερινή παγκοσμιοποίηση, θα πρέπει να αναπτυχθεί ένα παγκόσμιο κίνημα δημοκρατικής, οικολογικής και δίκαιης παγκόσμιας διαχείρησης.
Με δυό λόγια το αίτημα της Παγκόσμιας Δημοκρατίας είναι απολύτως επίκαιρο κι επιτακτικό. Και πρέπει, τώρα όχι αύριο, να τεθεί και να συζητηθεί παγκόσμια, το τι μορφές μπορεί να πάρει. π.χ. Ενός δημοκρατικά εκλεγμένου Παγκόσμιου Κοινοβούλειου, παγκόσμιων δικτύων επικοινωνίας ελεγχόμενων από αυτό κι ότι άλλο προκύψει μέσα από μια οικουμενική διαβούλευση και διεκδίκηση.
Η δημοκρατική διαχείρηση του πλανήτη δεν σημαίνει την ομογενοποίηση των τοπικών πολιτισμών, οικονομιών, κοινωνιών. Όσο ο ήλιος θα εξακολουθεί, να στέλνει με διαφορετικό τρόπο τις ακτίνες του στις διάφορες γωνιές της γης, τόσο θα υπάρχουν πάντα διαφορετικές συνθήκες κι ανάγκες.
Ίσα ίσα μπορεί να σημαίνει την καλύτερη αξιοποίηση των τοπικών διαφορών προς όφελος των λαών, μέσα από ένα ζητούμενο δίκαιο παγκόσμιο σύστημα που θα συνδυάζει την τοπική αυτάρκεια, την ανταλλαγή και την αλληλεγγύη.
Στη σημερινή εποχή και μέσα από ένα τέτοιο πρίσμα παγκόσμιας δημοκρατικής ανάγκης και διεκδίκησης ίσως δίνεται στην Ελλάδα, μια ιστορική ευκαιρία να παίξει έναν ιδιαίτερο ρόλο ως εστία συνάντησης του παγκόσμιου πολιτισμού.
Όχι γιατί εμείς οι Έλληνες είμαστε καλύτεροι ή χειρότεροι από άλλους λαούς, χαρισματικοί ή άλλα ηχηρά παρόμοια. Μια τέτοια εξ’ άλλου έπαρση πέρα από ότι αναδεικνύει μικροπρέπεια, αντιβαίνει στις αρχές της δημοκρατίας.
Η ιστορική ευκαιρία προσφέρεται για τους ακόλουθους λόγους:
1.Η Ελλάδα είναι μια μικρή χώρα που, εκτός από τις τοπικές αντιθέσεις με γειτόνους της και τέτοιες τοπικές αντιθέσεις υπάρχουν σχεδόν παντού στη γη, δεν έχει εμπλακεί σε παγκόσμιες αντιπαλότητες, ούτε αποτελεί απειλή για κανέναν.
2.Από γεωγραφική θέση, βιοκλιματικό και πολιτισμικό περιβάλλον, πλησιάζει ένα παγκόσμιο μέσο όρο, σχετικά φιλόξενο, βρίσκεται στο σταυροδρόμι τριών ηπείρων, οι αποστάσεις που την χωρίζουν από τα πιο πυκνοκατοικημένα μέρη της γης είναι σχετικά ισομερείς. Δεν είναι τυχαίο, ούτε έχει να κάνει μόνο με την ιστορία, αν κι αυτή έχει επίσης τη σημασία της, ότι η Μεσό-γειος ονομάζεται έτσι.
3.Ορισμένα στοιχεία του ελληνικού πολτισμού, γλώσσα, γραπτά κι ανάγλυφα κειμήλια, έχουν μια τέτοια διαχρονικότητα και ποικιλία, που σε πολύ λίγα άλλα μέρη του πλανήτη συναντώνται π.χ. Κίνα, Ισραήλ, Ινδία, Ιταλία, Περού κι εκεί πάλι μάλλον σε μικρότερο συγκριτικά εύρος και χρονικό βάθος.
Εδώ ανοίγει μια παρένθεση για να λυθεί(;) μια παρεξήγηση.
Υπάρχουν Έλληνες που όταν ακούν για αρχαία Ελλάδα σηκώνεται αυτόματα η τρίχα τους κι άλλοι που φουσκώνουν σα διάνοι. Μάλλον είναι και οι δύο στάσεις άστοχες και περιττές. Η επίκληση του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού ως άλλοθι για τη κακομοιριά του νεοελληνικού πολιτισμού ή ως τεκμήριο ρατσιστικής υπεροχής είναι προφανώς άτοπη. Άτοπη όμως είναι και η μη αναγνώριση της σημασίας του αρχαίου πολιτισμού και της σχετικής πολύπλευρης αξίας του για τη σύγχρονη Ελλάδα και τον κόσμο, εν ονόματι της αντιστράτευσης στη κομπορρυμοσύνη και στη ρατσιστική γελοιότητα.
Λέγεται ότι ένας λαός δίχως μνήμη δεν έχει μέλλον, με την έννοια ότι δεν αξιοποιεί τις θετικές κι αρνητικές του εμπειρίες. Μία ανθρωπότητα δίχως μνήμη έχει μέλλον;
Ποιά είναι η μνήμη της ανθρωπότητας; Προφανώς τα πάντα. Η βουλγάρικη, η τούρκικη, η κινέζικη, η αμερικάνικη, η ινδιάνικη, η επιστημονική, η θρησκευτική, η πολιτική, η μεταφυσική κ.ο.κ. μνήμη, αποτελούν αναπόσπαστα τμήματα της παγκόσμιας μνήμης. Κάθε τμήμα έχει την αξία του και κανένα δεν μπορεί να αναγορευτεί σε καλύτερο ή χειρότερο από το άλλο. Το ελληνικό τμήμα, έχει μια ιδιαίτερη αξία, αναγνωρίσιμη λίγο ως πολύ από όλους τους λαούς του κόσμου.
Η αξιοποίηση, δίχως επιλεκτικούς αποκλεισμούς, της παγκόσμιας μνήμης και γνώσης σε όλους τους τομείς έχει ιδιαίτερη σημασία για τη σημερινή επιβίωση της ανθρωπότητας
4.Φαίνεται πως ο παγκόσμιος συσχετισμός των δυνάμεων εισέρχεται σε μια νέα περίοδο πολυπολικότητας. Η αλλοτινή κυριαρχία των δύο υπερδυνάμεων ΗΠΑ κι ΕΣΣΔ και η πιό πρόσφατη αμερικανική μονοκρατορία δεν υφίστανται πιά. Σε ένα τέτοιο πολυπολικό περιβάλλον κι αξιοποιώντας όλους τους προαναφερθέντες παράγοντες, ίσως έχει τύχη μια πρόταση, να γίνει η Ελλάδα χώρος παγκόσμιας συνάντησης με την έννοια της φιλοξενίας στο έδαφός της παγκόσμιων οργανισμών, συναντήσεων, συνεδρίων, διεθνών Πανεπιστημίων, Ακαδημιων κ.λ.π.
Δεν θα έπεφτε άσχημα στους Κινέζους, στους Ινδούς, στους Λατίνους και Λατινοαμερικάνους, στους Ρώσσους, στους Άραβες, σε τμήμα των Αμερικάνων και γιατί όχι και στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα, μιας και είμαστε σε αυτήν, να συνευρίσκονται εδώ πολιτικοί, επιστήμονες, φιλόσοφοι, ιστορικοί, γλωσσολόγοι, οικολόγοι, καλλιτέχνες κ.λ.π. από όλο τον κόσμο.
Να γίνει δηλαδή η Ελλάδα μια σεβαστή ουδέτερη ζώνη, εστία συνάντησης του παγκόσμιου πολιτισμού.
Μια τέτοια προοπτική προϋποθέτει, εκτός από την ενδεχόμενη ευνοϊκή διεθνή συγκυρία, τεράστια προσπάθεια και μεταβολές στο εσωτερικό της ελληνικής κοινωνίας και στη λειτουργία των θεσμών της.
Πρακτικά αυτό σημαίνει, να πετύχουμε, να λειτουργεί η Ελλάδα συνέχεια, όπως λειτούργησε για 15 μέρες στη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων. Κατ’ άλλη, πρακτική επίσης διατύπωση, να μη λειτουργεί όπως λειτούργησε κατά τη διάρκεια των περσινών καλοκαιρινών πυρκαγιών. Ή όπως λειτούργησε κατά τη διάρκεια του μεγαλύτερου διαστήματος της σύγχρονης 180χρονης ιστορίας της.
Δηλαδή να μην είναι εξαρτημένη, ξενόδουλη ή ξενόφοβη. Αντιδημοκρατική και κοινωνικά άδικη. Μισαλλόδοξη, φανατισμένη, διχαστική, ατομικιστική. Να μη ρίχνει ο κάθε πολίτης, κρατικός λειτουργός, πολιτικός την ευθύνη στον άλλο πολίτη, κρατικό λειτουργό, πολιτικό.
Να μην λειτουργούμε πρόχειρα, απρογραμμάτιστα, κομπιναδόρικα, ασύδοτα, διεφθαρμένα. Να μην «τσιμπάμε» στο διαίρει και βασίλευε αναμεσά μας και με τους γειτόνους μας σα χώρα. Να εφαρμόζουμε, αυτό για το οποίο κομπάζουμε και λέγεται πολιτισμός και που δεν είναι τίποτα άλλο παρά ο αμοιβαίος σεβασμός.
Είναι αλήθεια πως η σύγχρονη ελληνική κοινωνία και το ελληνικό κράτος συγκροτήθηκε «τσάτρα πάτρα» ανταποκρινόμενο, στις ανάγκες του ντόπιου πληθυσμού που όμως ούτε μεγάλη συνοχή είχε ούτε παιδεία, στα συμφέροντα των μεγάλων δυνάμεων να κατακερματίσουν την Οθωμανική Αυτοκρατορία και στην επιθυμία διαφόρων Ελλήνων και ξένων διανοουμένων να αναστήσουν τα πιό όμορφα από τα στοιχεία του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού. Καλώς έγινε το συνοθύλευμα.
Μα μήπως έφτασε ο καιρός να το πάμε παραπέρα, να το αυτοθεσπίσουμε 180 χρόνια μετά, όπως εμείς τώρα το επιθυμούμε κι όχι όπως το παραλάβαμε από δυνάστη σε δυνάστη ή από γενιά σε γενιά;
Χωρίς την ευρύτερη δυνατή συμμετοχή, συλλογικότητα και δημιουργικότητα, χωρίς τη μικρότερη δυνατή μισαλλοδοξία, χωρίς τη μέγιστη δημοκρατία, κοινωνική δικαιοσύνη και φροντίδα για το οικιστικό και φυσικό περιβάλλον, μια τέτοια προσπάθεια δεν μπορεί να πετύχει.
Υπάρχει η «κρίσιμη μάζα»; Ας δώσει ο κάθε ένας την απάντησή του.
Ερωτήματα Ενος Αριστερού
Πίστεψα ότι «ελευθερία είναι η συνείδηση της αναγκαιότητας». Ότι η «αναγκαιότητα είναι η ταξική πάλη», αυτή είναι ο νόμος της ιστορικής εξέλιξης. Άρα εφ’ όσον υπηρετήσω την αναγκαιότητα κι ενταχθώ στην ταξική πάλη, θα νοιώσω και θα είμαι ελεύθερος.
Ότι όταν καταργηθεί η ατομική ιδιοκτησία και καταργηθούν και οι τάξεις, θα πάψει η καταπίεση και η εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο.
Πιστεύω ότι η ελευθερία είναι η συνείδηση της αβεβαιότητας. Ότι δεν είμαι σε θέση να συλλάβω την αναγκαιότητα στο σύνολό της, γιατί είμαι μέρος της, ένα υπό κείμενο, όπως όλοι είμαστε υπό κείμενα. Επίσης ότι η ελευθερία ως έννοια απόλυτης λύτρωσης ή ευ-τυχίας είναι μια φενάκη. Δεν μπορώ να είμαι ελεύθερος από το σκαρί μου, τους γονείς μου, την οικογένειά μου, το γεωφυσικό, το κοινωνικό περιβάλλον. Δεν μπορώ να είμαι ελεύθερος από το θάνατο, την α-σθένεια, τις κακουχίες από τη φύση κι από συνανθρώπους, από μια ερωτική απόριψη, από τις ανάγκες του εαυτού μου.
Πιστεύω επίσης ότι η ιστορική εξέλιξη δεν καθορίζεται μόνο από την ταξική πάλη, την πάλη για την οικονομική ιδιοκτησία και τα οικονομικά αγαθά, την πάλη για την επιβίωση. Αλλά ταυτόχρονα και σε ένα αξεδιάλυτο σύνολο κι από την πάλη για την αναπαραγωγή της επιβίωσης, δηλαδή τον ερωτικό ανταγωνισμό.
Όταν ο άλλος μου πάρει τη γυναίκα που επιθυμώ, για άλλους τον άνδρα, κανένα κοινωνικό σύστημα δεν μπορεί αυτό να το ανατρέψει. Θα μπορούσε ίσως να το ανατρέψει, αν κι εγώ αποκτούσα μεγάλο υλικό πλούτο ή πολιτική ή όποια άλλη εξουσία. Μία από τα ίδια δηλαδή, χαλίφης στη θέση του χαλίφη.
Νοιώθω ότι όσο μαζικότερα παραδεχτούμε το ρόλο του ερωτικού ανταγωνισμού, τόσο πιο εύκολο είναι να βρούμε καλύτερες μορφές κοινωνικής συμβίωσης. Με τη έννοια ότι θα χρησιμοποιούμε λιγότερα ιδεολογικά και πολιτικά προσχήματα, για να δικαιολογήσουμε τον μεταξύ μας ανταγωνισμό.
Σε ότι αφορά την άλλη αρχική αριστερή μου πεποίθηση, περί κατάργησης της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο, μέσω της κατάργησης της ατομικής ιδιοκτησίας, έχω επίσης μια σειρά από ερωτήματα. Δεν θα υπάρχει και τότε εκμετάλλευση, μέσω της υπεροχής ή της μειονεξίας στη φυσικά κληροδοτημένη σωματική ρώμη, στην εμφάνιση, στην υγεία, στις χ ή ψ διανοητικές ικανότητες και δεξιότητες;
Και μέχρι ποιού σημείου θα καταργηθεί η ατομική διοκτησία και με ποιό τρόπο θα καταργηθεί, με τη βία; Και η βία δεν θα προκαλέσει αντιβία;
Και ποιός και πως, με ποιόν έλεγχο, δίχως να αποκτήσει κι αυτός ιδιαίτερα προνόμια, θα διαχειριστεί τη συλλογική ιδιοκτησία;
Προσωπικά προτιμώ αντί να έχω πισίνα, να έχω καθαρή θάλασσα. Θα μου άρεσε επίσης, για πολλούς λόγους, κανείς να μην έχει πισίνα. Προτιμώ όμως, αυτόν που έχει, να μην επιδιώξω να του την πάρω με τη βία, αλλά είτε να τον πείσω ότι είναι ανόητος που προτιμά το γλυκό από το θαλασσινό νερό, είτε με άλλους τρόπους να τον αποθαρρύνω.
Κρατάω από την αριστερά το μεταρρυθμιστικό πνεύμα, τη διάθεση αλλαγής καταστημένων δομών κι εξουσιών που εμποδίζουν μια καλύτερη ατομική και συλλογική ζωή. Το συλλογικό πνεύμα και την αίσθηση της κοινότητας. Την άποψη ότι οι ιδέες των ανθρώπων καθορίζονται από τον τρόπο ζωής τους. Το αίσθημα δικαιοσύνης, αντιλαμβανόμενος τη δικαιοσύνη ως ισοροπία κι όχι ως «να γίνουμε το παν εμείς», χαλίφηδες στη θέση του χαλίφη. Τη θυσιαστική αντίληψη.
Πετάω από την αριστερά την απόλυτη λυτρωτική επιθυμία, τη ψευδαίσθηση του επίγειου παράδεισου. Το αίσθημα υπεροχής έναντι των μη αριστερών. Κάθε αντιδημοκρατική κι εξαναγκαστική νοοτροπία. Την αντίληψη πως ότι είναι καλό για την αριστερά είναι εκ προιμίου καλό για όλους, την αυτοαναπαραγωγική δηλαδή επιθυμία ανεξάρτητα από τις κοινωνικές ανάγκες και διεργασίες. Την ιδέα ότι ο σκοπός αγιάζει τα μέσα. Δεν μου αρέσει τέλος, μια προκρούστεια αντίληψη της ισότητας και της ομοιότητας. Προτιμώ την αντίφαση ότι όλοι οι άνθρωποι είμαστε ίσοι, ίδιοι και ταυτόχρονα διαφορετικοί κι ότι δε χρειάζεται να αξιολογούμε συνεχώς τη διαφορετικότητα.
Μετά από όλα αυτά είμαι υποχρεωμένος να θέσω δύο ακόμα ερωτήματα που με απασχολούν. Το πρώτο: Είναι ανάγκη να εξακολουθώ να αυτοπροσδιορίζομαι ως αριστερός λόγω εμπειρικής-συναισθηματικής ταύτισης; Τα ίδια με μένα δεν μπορεί να υποστηρίξει και κάποιος που αυτοπροσδιορίζεται αλλιώς; Δεν είναι καλύτερα να συμφωνήσουμε πρώτα στο τι θέλουμε και μετά στη ταμπέλα, πόσο μάλλον όταν όλες οι ταμπέλες είναι και μουτζουρωμένες;
Το δεύτερο ερώτημα: Αφού διαπιστώνω ότι οι πεποιθήσεις μου έχουν μεταβληθεί στο διάβα του χρόνου, τι με διαβεβαιώνει πως δεν μπορεί ξανά να μεταβληθούν; Τίποτα. Για αυτό είναι ίσως καλύτερο κανείς, αντί να κρατά το μεγάλο καλάθι της βεβαιότητας και του φανατισμού, να κρατά το μικρό καλάθι της μετριοπάθειας. Αυτό δε σημαίνει επειδή κάηκες στο χυλό να φυσάς και το γιαούρτι. Δηλαδή διαρκή μουγκαμάρα και αδράνεια που ευνοεί τους φανατικούς καταστροφείς κάθε απόχρωσης.
Λοιπόν ο ένας έχει την κομμουνιστική ιδεολογία, είναι απόλυτα βέβαιος για αυτήν, μάλιστα τόσο πιο βέβαιος όσο πιο αβέβαιος αισθάνεται και θεωρεί επιπλέον τον εαυτό του καλύτερο από όσους δεν την έχουν. Κι ο άλλος με τον αντίστοιχο τρόπο έχει τη φιλελεύθερη ιδεολογία, κι ο άλλος την αναρχική, τη φασιστική, τη ρατσιστική, τη χριστιανική, τη καθολική, την ορθόδοξη, τη μουσουλμανική, τη σιϊτική, τη σουνιτική, τη βουδιστική, την άθεη, την επιστημονική, την αστρολογική, τη δωδεκαθεϊστική κι όλοι είμαστε βέβαιοι, σίγουροι.
Στη πράξη αφιερώνουμε περισσότερο χρόνο στο να τσακωνόμαστε, να σκιαμαχούμε, για το ποιός έχει δίκιο, παρά για την επίλυση των κοινών μας προβλημάτων, όσο πιό πολύ δε τσακωνόμαστε, τόσο αυτά τα προβλήματα επιδεινώνονται.
Να αναζητήσουμε λύσεις, να συγκρουστούμε ακόμα για αυτές, μα με αφετηρία τη μετριοπάθεια κι όχι τη παντογνωσία, τη συλλογικότητα κι όχι τον ατομισμό, τη μελέτη κι όχι τη προχειρότητα και τον αφορισμό, το κόστος, το τίμημα, τη θυσία κι όχι το «άλλα λόγια να αγαπιόμαστε».
Ότι όταν καταργηθεί η ατομική ιδιοκτησία και καταργηθούν και οι τάξεις, θα πάψει η καταπίεση και η εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο.
Πιστεύω ότι η ελευθερία είναι η συνείδηση της αβεβαιότητας. Ότι δεν είμαι σε θέση να συλλάβω την αναγκαιότητα στο σύνολό της, γιατί είμαι μέρος της, ένα υπό κείμενο, όπως όλοι είμαστε υπό κείμενα. Επίσης ότι η ελευθερία ως έννοια απόλυτης λύτρωσης ή ευ-τυχίας είναι μια φενάκη. Δεν μπορώ να είμαι ελεύθερος από το σκαρί μου, τους γονείς μου, την οικογένειά μου, το γεωφυσικό, το κοινωνικό περιβάλλον. Δεν μπορώ να είμαι ελεύθερος από το θάνατο, την α-σθένεια, τις κακουχίες από τη φύση κι από συνανθρώπους, από μια ερωτική απόριψη, από τις ανάγκες του εαυτού μου.
Πιστεύω επίσης ότι η ιστορική εξέλιξη δεν καθορίζεται μόνο από την ταξική πάλη, την πάλη για την οικονομική ιδιοκτησία και τα οικονομικά αγαθά, την πάλη για την επιβίωση. Αλλά ταυτόχρονα και σε ένα αξεδιάλυτο σύνολο κι από την πάλη για την αναπαραγωγή της επιβίωσης, δηλαδή τον ερωτικό ανταγωνισμό.
Όταν ο άλλος μου πάρει τη γυναίκα που επιθυμώ, για άλλους τον άνδρα, κανένα κοινωνικό σύστημα δεν μπορεί αυτό να το ανατρέψει. Θα μπορούσε ίσως να το ανατρέψει, αν κι εγώ αποκτούσα μεγάλο υλικό πλούτο ή πολιτική ή όποια άλλη εξουσία. Μία από τα ίδια δηλαδή, χαλίφης στη θέση του χαλίφη.
Νοιώθω ότι όσο μαζικότερα παραδεχτούμε το ρόλο του ερωτικού ανταγωνισμού, τόσο πιο εύκολο είναι να βρούμε καλύτερες μορφές κοινωνικής συμβίωσης. Με τη έννοια ότι θα χρησιμοποιούμε λιγότερα ιδεολογικά και πολιτικά προσχήματα, για να δικαιολογήσουμε τον μεταξύ μας ανταγωνισμό.
Σε ότι αφορά την άλλη αρχική αριστερή μου πεποίθηση, περί κατάργησης της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο, μέσω της κατάργησης της ατομικής ιδιοκτησίας, έχω επίσης μια σειρά από ερωτήματα. Δεν θα υπάρχει και τότε εκμετάλλευση, μέσω της υπεροχής ή της μειονεξίας στη φυσικά κληροδοτημένη σωματική ρώμη, στην εμφάνιση, στην υγεία, στις χ ή ψ διανοητικές ικανότητες και δεξιότητες;
Και μέχρι ποιού σημείου θα καταργηθεί η ατομική διοκτησία και με ποιό τρόπο θα καταργηθεί, με τη βία; Και η βία δεν θα προκαλέσει αντιβία;
Και ποιός και πως, με ποιόν έλεγχο, δίχως να αποκτήσει κι αυτός ιδιαίτερα προνόμια, θα διαχειριστεί τη συλλογική ιδιοκτησία;
Προσωπικά προτιμώ αντί να έχω πισίνα, να έχω καθαρή θάλασσα. Θα μου άρεσε επίσης, για πολλούς λόγους, κανείς να μην έχει πισίνα. Προτιμώ όμως, αυτόν που έχει, να μην επιδιώξω να του την πάρω με τη βία, αλλά είτε να τον πείσω ότι είναι ανόητος που προτιμά το γλυκό από το θαλασσινό νερό, είτε με άλλους τρόπους να τον αποθαρρύνω.
Κρατάω από την αριστερά το μεταρρυθμιστικό πνεύμα, τη διάθεση αλλαγής καταστημένων δομών κι εξουσιών που εμποδίζουν μια καλύτερη ατομική και συλλογική ζωή. Το συλλογικό πνεύμα και την αίσθηση της κοινότητας. Την άποψη ότι οι ιδέες των ανθρώπων καθορίζονται από τον τρόπο ζωής τους. Το αίσθημα δικαιοσύνης, αντιλαμβανόμενος τη δικαιοσύνη ως ισοροπία κι όχι ως «να γίνουμε το παν εμείς», χαλίφηδες στη θέση του χαλίφη. Τη θυσιαστική αντίληψη.
Πετάω από την αριστερά την απόλυτη λυτρωτική επιθυμία, τη ψευδαίσθηση του επίγειου παράδεισου. Το αίσθημα υπεροχής έναντι των μη αριστερών. Κάθε αντιδημοκρατική κι εξαναγκαστική νοοτροπία. Την αντίληψη πως ότι είναι καλό για την αριστερά είναι εκ προιμίου καλό για όλους, την αυτοαναπαραγωγική δηλαδή επιθυμία ανεξάρτητα από τις κοινωνικές ανάγκες και διεργασίες. Την ιδέα ότι ο σκοπός αγιάζει τα μέσα. Δεν μου αρέσει τέλος, μια προκρούστεια αντίληψη της ισότητας και της ομοιότητας. Προτιμώ την αντίφαση ότι όλοι οι άνθρωποι είμαστε ίσοι, ίδιοι και ταυτόχρονα διαφορετικοί κι ότι δε χρειάζεται να αξιολογούμε συνεχώς τη διαφορετικότητα.
Μετά από όλα αυτά είμαι υποχρεωμένος να θέσω δύο ακόμα ερωτήματα που με απασχολούν. Το πρώτο: Είναι ανάγκη να εξακολουθώ να αυτοπροσδιορίζομαι ως αριστερός λόγω εμπειρικής-συναισθηματικής ταύτισης; Τα ίδια με μένα δεν μπορεί να υποστηρίξει και κάποιος που αυτοπροσδιορίζεται αλλιώς; Δεν είναι καλύτερα να συμφωνήσουμε πρώτα στο τι θέλουμε και μετά στη ταμπέλα, πόσο μάλλον όταν όλες οι ταμπέλες είναι και μουτζουρωμένες;
Το δεύτερο ερώτημα: Αφού διαπιστώνω ότι οι πεποιθήσεις μου έχουν μεταβληθεί στο διάβα του χρόνου, τι με διαβεβαιώνει πως δεν μπορεί ξανά να μεταβληθούν; Τίποτα. Για αυτό είναι ίσως καλύτερο κανείς, αντί να κρατά το μεγάλο καλάθι της βεβαιότητας και του φανατισμού, να κρατά το μικρό καλάθι της μετριοπάθειας. Αυτό δε σημαίνει επειδή κάηκες στο χυλό να φυσάς και το γιαούρτι. Δηλαδή διαρκή μουγκαμάρα και αδράνεια που ευνοεί τους φανατικούς καταστροφείς κάθε απόχρωσης.
Λοιπόν ο ένας έχει την κομμουνιστική ιδεολογία, είναι απόλυτα βέβαιος για αυτήν, μάλιστα τόσο πιο βέβαιος όσο πιο αβέβαιος αισθάνεται και θεωρεί επιπλέον τον εαυτό του καλύτερο από όσους δεν την έχουν. Κι ο άλλος με τον αντίστοιχο τρόπο έχει τη φιλελεύθερη ιδεολογία, κι ο άλλος την αναρχική, τη φασιστική, τη ρατσιστική, τη χριστιανική, τη καθολική, την ορθόδοξη, τη μουσουλμανική, τη σιϊτική, τη σουνιτική, τη βουδιστική, την άθεη, την επιστημονική, την αστρολογική, τη δωδεκαθεϊστική κι όλοι είμαστε βέβαιοι, σίγουροι.
Στη πράξη αφιερώνουμε περισσότερο χρόνο στο να τσακωνόμαστε, να σκιαμαχούμε, για το ποιός έχει δίκιο, παρά για την επίλυση των κοινών μας προβλημάτων, όσο πιό πολύ δε τσακωνόμαστε, τόσο αυτά τα προβλήματα επιδεινώνονται.
Να αναζητήσουμε λύσεις, να συγκρουστούμε ακόμα για αυτές, μα με αφετηρία τη μετριοπάθεια κι όχι τη παντογνωσία, τη συλλογικότητα κι όχι τον ατομισμό, τη μελέτη κι όχι τη προχειρότητα και τον αφορισμό, το κόστος, το τίμημα, τη θυσία κι όχι το «άλλα λόγια να αγαπιόμαστε».
ΑΠΟΠΕΙΡΑ ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑΣ
Γεννήθηκα κομμουνιστής κι ΑΕΚτζής τη δεκαετία του50. Γιατί ο πατέρας μου ήταν κομμουνιστής κι ΑΕΚτζής, είχα καλή σχέση μαζί του και όχι την ανάγκη να τον κοντράρω, με άφησε και στα 15 μου, έπρεπε να συνεχίσω την παράδοση.
Επι πλέον μεγάλωσα σε ένα κοινωνικό περιβάλλον, όπου στους «μεγάλους» την εξουσία την είχαν οι πιό σκληρές αντικομμουνιστικές δυνάμεις με αποκορύφωμα την επτάχρονη φασιστική δικτατορία.
Θέλω να πω, πως αν είχα γεννηθεί στη Πολωνία, ο πατέρας μου ήταν αντικομμουνιστής φασίστας και την εξουσία την είχαν, όπως και συνέβαινε, φιλοσοβιετικοί κομμουνιστές, μπορεί κι εγώ να έβγαινα φασίστας. Και στο ποδόσφαιρο Βίσλα Κρακοβίας ή Λέγκια Βαρσοβίας.
Ερώτημα:
Επιλέγουμε και σε ποιό βαθμό και με ποιό τρόπο, ότι είμαστε κι ότι υποστηρίζουμε;
Η δική μου, επιλεγμένη(;), απάντηση είναι πως όχι. Σε μεγάλο βαθμό δεν επιλέγουμε.
Δεν επιλέγουμε στη διάρκεια της ανήλικης ζωής μας και σε όποιο βαθμό αυτή μας επηρεάζει στη συνέχεια.
Από εδώ βγάζω ένα συμπέρασμα: Δεν επιτρέπεται, λογικά είναι βλακεία, να είναι κανείς φανατικός ή να έχει τη ψευδαίσθηση του αλάθητου παντογνώστη. Το ίδιο συμπέρασμα βγαίνει κι από τη διαπίστωση, πως κάθε άνθρωπος, εφ’ όσον είναι έστω και λίγο διαφορετικός από τον άλλον, με διαφορετικό σκαρί, εμπειρίες, όψεις, είναι αναπόφευκτο να έχει, έστω και λίγες, διαφορετικές απόψεις (από όψεις) από τους άλλους.
Το φαινόμενο της Βαβέλ, της μερικής ασυνενοησίας μεταξύ μας, μοιάζει να είναι ένα αναπόφευκτο φυσικό φαινόμενο, που απορέει από τη διαφορετικότητά μας. Η κατανόηση και παραδοχή του είναι ίσως ο καλύτερος τρόπος για συνενόηση.
Ένας άλλος σημαντικός λόγος που εμποδίζει τη συνενόηση, είναι η πανανθρώπινη επιθυμία να θεωρούμε τον εαυτό μας, άρα και πολλές από τις ιδιότητές του και τις απόψεις του, ως καλύτερο, καμμιά φορά και χειρότερο, από τους άλλους.
Γιατί τα γράφω όλα αυτά;
Γιατί έχω δεί:
Στα νειάτα μου μέσα στους κόλπους του κατά τα άλλα ένδοξου αντιδικτατορικού φοιτητικού κινήματος, και δεν το λέω ειρωνικά, να υπάρχουν καμμιά εικοσαριά, άλλες μεγάλες κι άλλες μικρές, κομμουνιστικές οργανώσεις, εκ των οποίων γύρω στις πέντε μαοϊκές.
Φυλακισμένους και βασανισμένους αγωνιστές της επανάστασης να απαρνούνται κάθε έννοια δημοκρατίας στις οργανώσεις τους μόλις χάναν τη πλειοψηφία.
Ηγέτες κομμάτων να διαγράφουν τα πιό ικανά από τα στελέχη τους και να συγκεντρώνουν γύρω τους τα πιό ανίκανα.
Ιδρύσεις νέων κομμάτων από ιδρυτές που δεν κατόρθωσαν να εκλεγούν πρόεδροι των προηγούμενων κομμάτων τους.
Υπονόμευση εκλεγμένων προέδρων κομμάτων από μη εκλεγμένους ή μελλοντικά υποψήφιους προέδρους.
Υπονόμευση οικουμενικών κυβερνήσεων από υποψήφιους μονοκομματικούς πρωθυπουργούς.
Στα σπίτια, στα καφενεία, στα γήπεδα, στα γραφεία, στις συνελεύσεις, στις συνεδριάσεις, στις τηλεοράσεις, να τρωγόμαστε σα τα σκυλιά, για το ποιός έχει δίκιο.
Άραγε για το δίκιο τρωγόμαστε ή για την επιβίωση και την αναπαραγωγή της επιβίωσης; Εξ άλλου δίκαιο σημαίνει ισορροπία, να εξασφαλίζεται η ζωή και η αναπαραγωγή της ζωής για όλους.
Βλέπω και πιστεύω ότι τα 9/10 του πολιτικού χρόνου, κι όχι μόνο αυτού, ξοδεύεται για το ποιός έχει δίκιο για ένα πρόβλημα παρά για την επίλυσή του.
Η ανάλυση αυτή αναδεικνύει το πρόβλημα του σκυλοκαυγά σαν πανανθρώπινο. Και είναι. Φαίνεται όμως στην Ελλάδα να έχουμε και μια ξεχωριστή παράδοση.
Εθνικοί διχασμοί, εμφύλιοι, δικτατορίες, μέχρι και στα γήπεδα διακρινόμαστε.
Θερμόαιμοι μεσσογειακοί; Γιατί όχι και αυτό. Μα και μια νεοελληνική κοινωνία κι ένα νεοελληνικό κράτος που από την αρχή της ίδρυσής του δεν είχε συνοχή, δική του ιδεολογία, πολιτική, αυτοθέσπιση, έρμαιο των μεγάλων ξένων δυνάμεων που βοήθησαν για τα δικά τους συμφέροντα στην αρχική του συγκρότηση. Και το ήλεγχαν, και το ελέγχουν καθώς φαίνεται με άλλους τρόπους μέχρι τώρα, εκμεταλλευόμενοι τους συσχετισμούς των δυνάμεων, τη τακτική του διαίρει και βασίλευε και τη τύφλα και τον άκρατο ανταγωνισμό ημών των ιθαγενών.
Οι λήσταρχοι μαυραγορίτες εξ όλων αυτών των λόγων είχαν κι έχουν παράδοση και δύναμη στην έρμαιη Ελλάδα. Μα παράδοση και δύναμη έχουν και οι λαϊκοί φανατισμοί. Ρώσσικοι, Αγγλικοί, Γαλλικοί. Βενιζελικοί, Αντιβενιζελικοί. Κομμουνιστικοί, Φασιστικοί. Πράσινοι, Γαλάζιοι. Ψευτοελληνοπρεπείς Ορθόδοξοι, Ψευτοδιεθνιστές.
Είναι χαρακτηριστικό, παρά την εθνική συμφιλίωση, ότι ακόμα δεν έχουμε πεί γιατί έγινε ο εμφύλιος στην Ελλάδα. Γιατί μόνο σε μας ήρθε μετά τον πόλεμο ο Τσώρτσιλ και στείλαν οι Άγγλοι στρατεύματα. Γιατί μετά μας πασάρανε στους Αμερικάνους. Γιατί αυτοί ενώ ελέγχανε τη χώρα, μας ρίξανε και μια δικτατορία να την ελέγχουν ακόμα περισσότερο. Γιατί οι Ρώσσοι, προκειμένου να βάλουν στο χέρι μετά τον Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο τη Τσεχοσλοβακία και τη Πολωνία, αφήσαν για αντιπερισπασμό το ΚΚΕ να προχωρήσει σε έναν από χέρι χαμένο εμφύλιο. Γιατί μετά τις λαοπρόβλητες ξένες δυναστείες του Όθωνα και των Γλύξμπουργκ, εξακολουθούμε να συντηρούμε τις ντόπιες οικογενειακές δυναστείες.
Η Ελλάδα είναι ένα καλό κομμάτι στη παγκόσμια πίττα. Θα μπορέσουμε να το αξιοποιήσουμε προς όφελός μας οι αυτόχθονες; Με αυτοθέσπιση, με σύγχρονη αναγέννηση κι επανασυγκρότηση. Με λιγότερο φανατισμό κι ανταγωνισμό και περισσότερη συνεργασία . Με μελέτη και προγραμματισμό δίχως προχειρότητα, κομπίνα και ιδεολογικές, δήθεν τελικά, αψιμαχίες.
Πρωταρχικό κριτήριο για τον πολιτισμό κάθε κοινωνίας νομίζω πως είναι ο αλληλοσεβασμός όλων των πολιτών της. Τότε χρειαζόμαστε μια καθολική πολιτισμική επανάσταση.
Συχνά ασκείται μια κριτική στη προσέγγιση που εκτίθεται εδώ, με επιχείρημα ότι αυτή η προσέγγιση παραγνωρίζει τον ταξικό καπιταλιστικό χαρακτήρα του συστήματος και τις συγκρούσεις που θα απαιτηθούν ενάντια σε κατεστημένα συμφέροντα. Καμμία αντίρηση για τις συγκρούσεις. Μόνο που αυτές για να είναι αποτελεσματικές και νικηφόρες πρέπει να έχουν τη σύμπραξη της πλειοψηφίας, να είναι δηλαδή όσο γίνεται πιό συνεργατικές και να προβάλλουν συγκεκριμμένους στόχους και μέτρα κι όχι ιδεολογικά ευχολόγια. Κατεστημένα δε συμφέροντα δεν υπάρχουν μόνο στην επιχειρηματική τάξη αλλά και στο συνδικαλισμό, στη πολιτική, στην επιστήμη, στη θρησκεία κ.ο.κ. Επίσης, ένας δημιουργικός επιχειρηματίας μπορεί να έχει πολύ μεγαλύτερη προσφορά στη κοινωνία από έναν επαναστάτη, που αποσκοπεί μόνο στην αυταναπαραγωγή της επαναστατικότητάς του δίχως κανένα δημιουργικό κοινωνικό αντίκρυσμα.
Πέραν αυτού κι ορισμένα ακόμα ερωτήματα:
Της γης οι κολασμένοι θα γίνουνε το παν αυτοί; Και οι άλλοι, οι μη κολασμένοι, τι θα γίνουν, θα τους πετάξουμε;
Κινητήρια δύναμη της κοινωνικής εξέλιξης είναι μόνο η ταξική πάλη, η οικονομική και παραγωγική σύγκρουση για την επιβίωση; Η παράλληλα και σε ένα ενιαίο αξεδιάλυτο σύνολο και η σύγκρουση για την αναπαραγωγή της επιβίωσης;
Μήπως συχνά χρησιμοποιούμε ένθεν κι εκείθεν την ταξική πάλη, ως άλλοθι για να αποκρύψουμε την ερωτική πάλη, που ο κάθε ένας και η κάθε μια μας αιματηρά διεξάγει; Ρίξτε μια ματιά στο σκυλοκαυγά των σκυλιών.
Και μια τελευταία παρατήρηση:
Ο Σωκράτης δίδασκε το «Γνώθι σ’ εαυτόν», γνώρισε με ειλικρίνεια τον εαυτό σου και τις αντιδράσεις του, τον ατομικό και τον συλογικό σου εαυτό. Δίδασκε επίσης, αντιστρατευόμενος κάθε απόλυτη βεβαιότητα, κάθε δογματισμό και φανατισμό, το «Εν οίδα ότι ουδέν οίδα». «Ένα γνωρίζω, ότι τίποτα δεν γνωρίζω». Οι σύγχρονοί του αρχαίοι Έλληνες, που δεν ήταν μόνο καλοί ή μόνο κακοί, δεν άντεχαν να ζούν μέσα σε τόση αβεβαιότητα και τον καταδίκασαν σε θάνατο. Οι σύγχρονοι Νεοέλληνες, αρχαιολάτρες και μη, αντέχουμε;
Επι πλέον μεγάλωσα σε ένα κοινωνικό περιβάλλον, όπου στους «μεγάλους» την εξουσία την είχαν οι πιό σκληρές αντικομμουνιστικές δυνάμεις με αποκορύφωμα την επτάχρονη φασιστική δικτατορία.
Θέλω να πω, πως αν είχα γεννηθεί στη Πολωνία, ο πατέρας μου ήταν αντικομμουνιστής φασίστας και την εξουσία την είχαν, όπως και συνέβαινε, φιλοσοβιετικοί κομμουνιστές, μπορεί κι εγώ να έβγαινα φασίστας. Και στο ποδόσφαιρο Βίσλα Κρακοβίας ή Λέγκια Βαρσοβίας.
Ερώτημα:
Επιλέγουμε και σε ποιό βαθμό και με ποιό τρόπο, ότι είμαστε κι ότι υποστηρίζουμε;
Η δική μου, επιλεγμένη(;), απάντηση είναι πως όχι. Σε μεγάλο βαθμό δεν επιλέγουμε.
Δεν επιλέγουμε στη διάρκεια της ανήλικης ζωής μας και σε όποιο βαθμό αυτή μας επηρεάζει στη συνέχεια.
Από εδώ βγάζω ένα συμπέρασμα: Δεν επιτρέπεται, λογικά είναι βλακεία, να είναι κανείς φανατικός ή να έχει τη ψευδαίσθηση του αλάθητου παντογνώστη. Το ίδιο συμπέρασμα βγαίνει κι από τη διαπίστωση, πως κάθε άνθρωπος, εφ’ όσον είναι έστω και λίγο διαφορετικός από τον άλλον, με διαφορετικό σκαρί, εμπειρίες, όψεις, είναι αναπόφευκτο να έχει, έστω και λίγες, διαφορετικές απόψεις (από όψεις) από τους άλλους.
Το φαινόμενο της Βαβέλ, της μερικής ασυνενοησίας μεταξύ μας, μοιάζει να είναι ένα αναπόφευκτο φυσικό φαινόμενο, που απορέει από τη διαφορετικότητά μας. Η κατανόηση και παραδοχή του είναι ίσως ο καλύτερος τρόπος για συνενόηση.
Ένας άλλος σημαντικός λόγος που εμποδίζει τη συνενόηση, είναι η πανανθρώπινη επιθυμία να θεωρούμε τον εαυτό μας, άρα και πολλές από τις ιδιότητές του και τις απόψεις του, ως καλύτερο, καμμιά φορά και χειρότερο, από τους άλλους.
Γιατί τα γράφω όλα αυτά;
Γιατί έχω δεί:
Στα νειάτα μου μέσα στους κόλπους του κατά τα άλλα ένδοξου αντιδικτατορικού φοιτητικού κινήματος, και δεν το λέω ειρωνικά, να υπάρχουν καμμιά εικοσαριά, άλλες μεγάλες κι άλλες μικρές, κομμουνιστικές οργανώσεις, εκ των οποίων γύρω στις πέντε μαοϊκές.
Φυλακισμένους και βασανισμένους αγωνιστές της επανάστασης να απαρνούνται κάθε έννοια δημοκρατίας στις οργανώσεις τους μόλις χάναν τη πλειοψηφία.
Ηγέτες κομμάτων να διαγράφουν τα πιό ικανά από τα στελέχη τους και να συγκεντρώνουν γύρω τους τα πιό ανίκανα.
Ιδρύσεις νέων κομμάτων από ιδρυτές που δεν κατόρθωσαν να εκλεγούν πρόεδροι των προηγούμενων κομμάτων τους.
Υπονόμευση εκλεγμένων προέδρων κομμάτων από μη εκλεγμένους ή μελλοντικά υποψήφιους προέδρους.
Υπονόμευση οικουμενικών κυβερνήσεων από υποψήφιους μονοκομματικούς πρωθυπουργούς.
Στα σπίτια, στα καφενεία, στα γήπεδα, στα γραφεία, στις συνελεύσεις, στις συνεδριάσεις, στις τηλεοράσεις, να τρωγόμαστε σα τα σκυλιά, για το ποιός έχει δίκιο.
Άραγε για το δίκιο τρωγόμαστε ή για την επιβίωση και την αναπαραγωγή της επιβίωσης; Εξ άλλου δίκαιο σημαίνει ισορροπία, να εξασφαλίζεται η ζωή και η αναπαραγωγή της ζωής για όλους.
Βλέπω και πιστεύω ότι τα 9/10 του πολιτικού χρόνου, κι όχι μόνο αυτού, ξοδεύεται για το ποιός έχει δίκιο για ένα πρόβλημα παρά για την επίλυσή του.
Η ανάλυση αυτή αναδεικνύει το πρόβλημα του σκυλοκαυγά σαν πανανθρώπινο. Και είναι. Φαίνεται όμως στην Ελλάδα να έχουμε και μια ξεχωριστή παράδοση.
Εθνικοί διχασμοί, εμφύλιοι, δικτατορίες, μέχρι και στα γήπεδα διακρινόμαστε.
Θερμόαιμοι μεσσογειακοί; Γιατί όχι και αυτό. Μα και μια νεοελληνική κοινωνία κι ένα νεοελληνικό κράτος που από την αρχή της ίδρυσής του δεν είχε συνοχή, δική του ιδεολογία, πολιτική, αυτοθέσπιση, έρμαιο των μεγάλων ξένων δυνάμεων που βοήθησαν για τα δικά τους συμφέροντα στην αρχική του συγκρότηση. Και το ήλεγχαν, και το ελέγχουν καθώς φαίνεται με άλλους τρόπους μέχρι τώρα, εκμεταλλευόμενοι τους συσχετισμούς των δυνάμεων, τη τακτική του διαίρει και βασίλευε και τη τύφλα και τον άκρατο ανταγωνισμό ημών των ιθαγενών.
Οι λήσταρχοι μαυραγορίτες εξ όλων αυτών των λόγων είχαν κι έχουν παράδοση και δύναμη στην έρμαιη Ελλάδα. Μα παράδοση και δύναμη έχουν και οι λαϊκοί φανατισμοί. Ρώσσικοι, Αγγλικοί, Γαλλικοί. Βενιζελικοί, Αντιβενιζελικοί. Κομμουνιστικοί, Φασιστικοί. Πράσινοι, Γαλάζιοι. Ψευτοελληνοπρεπείς Ορθόδοξοι, Ψευτοδιεθνιστές.
Είναι χαρακτηριστικό, παρά την εθνική συμφιλίωση, ότι ακόμα δεν έχουμε πεί γιατί έγινε ο εμφύλιος στην Ελλάδα. Γιατί μόνο σε μας ήρθε μετά τον πόλεμο ο Τσώρτσιλ και στείλαν οι Άγγλοι στρατεύματα. Γιατί μετά μας πασάρανε στους Αμερικάνους. Γιατί αυτοί ενώ ελέγχανε τη χώρα, μας ρίξανε και μια δικτατορία να την ελέγχουν ακόμα περισσότερο. Γιατί οι Ρώσσοι, προκειμένου να βάλουν στο χέρι μετά τον Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο τη Τσεχοσλοβακία και τη Πολωνία, αφήσαν για αντιπερισπασμό το ΚΚΕ να προχωρήσει σε έναν από χέρι χαμένο εμφύλιο. Γιατί μετά τις λαοπρόβλητες ξένες δυναστείες του Όθωνα και των Γλύξμπουργκ, εξακολουθούμε να συντηρούμε τις ντόπιες οικογενειακές δυναστείες.
Η Ελλάδα είναι ένα καλό κομμάτι στη παγκόσμια πίττα. Θα μπορέσουμε να το αξιοποιήσουμε προς όφελός μας οι αυτόχθονες; Με αυτοθέσπιση, με σύγχρονη αναγέννηση κι επανασυγκρότηση. Με λιγότερο φανατισμό κι ανταγωνισμό και περισσότερη συνεργασία . Με μελέτη και προγραμματισμό δίχως προχειρότητα, κομπίνα και ιδεολογικές, δήθεν τελικά, αψιμαχίες.
Πρωταρχικό κριτήριο για τον πολιτισμό κάθε κοινωνίας νομίζω πως είναι ο αλληλοσεβασμός όλων των πολιτών της. Τότε χρειαζόμαστε μια καθολική πολιτισμική επανάσταση.
Συχνά ασκείται μια κριτική στη προσέγγιση που εκτίθεται εδώ, με επιχείρημα ότι αυτή η προσέγγιση παραγνωρίζει τον ταξικό καπιταλιστικό χαρακτήρα του συστήματος και τις συγκρούσεις που θα απαιτηθούν ενάντια σε κατεστημένα συμφέροντα. Καμμία αντίρηση για τις συγκρούσεις. Μόνο που αυτές για να είναι αποτελεσματικές και νικηφόρες πρέπει να έχουν τη σύμπραξη της πλειοψηφίας, να είναι δηλαδή όσο γίνεται πιό συνεργατικές και να προβάλλουν συγκεκριμμένους στόχους και μέτρα κι όχι ιδεολογικά ευχολόγια. Κατεστημένα δε συμφέροντα δεν υπάρχουν μόνο στην επιχειρηματική τάξη αλλά και στο συνδικαλισμό, στη πολιτική, στην επιστήμη, στη θρησκεία κ.ο.κ. Επίσης, ένας δημιουργικός επιχειρηματίας μπορεί να έχει πολύ μεγαλύτερη προσφορά στη κοινωνία από έναν επαναστάτη, που αποσκοπεί μόνο στην αυταναπαραγωγή της επαναστατικότητάς του δίχως κανένα δημιουργικό κοινωνικό αντίκρυσμα.
Πέραν αυτού κι ορισμένα ακόμα ερωτήματα:
Της γης οι κολασμένοι θα γίνουνε το παν αυτοί; Και οι άλλοι, οι μη κολασμένοι, τι θα γίνουν, θα τους πετάξουμε;
Κινητήρια δύναμη της κοινωνικής εξέλιξης είναι μόνο η ταξική πάλη, η οικονομική και παραγωγική σύγκρουση για την επιβίωση; Η παράλληλα και σε ένα ενιαίο αξεδιάλυτο σύνολο και η σύγκρουση για την αναπαραγωγή της επιβίωσης;
Μήπως συχνά χρησιμοποιούμε ένθεν κι εκείθεν την ταξική πάλη, ως άλλοθι για να αποκρύψουμε την ερωτική πάλη, που ο κάθε ένας και η κάθε μια μας αιματηρά διεξάγει; Ρίξτε μια ματιά στο σκυλοκαυγά των σκυλιών.
Και μια τελευταία παρατήρηση:
Ο Σωκράτης δίδασκε το «Γνώθι σ’ εαυτόν», γνώρισε με ειλικρίνεια τον εαυτό σου και τις αντιδράσεις του, τον ατομικό και τον συλογικό σου εαυτό. Δίδασκε επίσης, αντιστρατευόμενος κάθε απόλυτη βεβαιότητα, κάθε δογματισμό και φανατισμό, το «Εν οίδα ότι ουδέν οίδα». «Ένα γνωρίζω, ότι τίποτα δεν γνωρίζω». Οι σύγχρονοί του αρχαίοι Έλληνες, που δεν ήταν μόνο καλοί ή μόνο κακοί, δεν άντεχαν να ζούν μέσα σε τόση αβεβαιότητα και τον καταδίκασαν σε θάνατο. Οι σύγχρονοι Νεοέλληνες, αρχαιολάτρες και μη, αντέχουμε;
ΠΟΙΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗ;
Καλή είναι η άνοδος των ποσοστών του Συνασπισμού και του ΣΥΡΙΖΑ, η προσπάθεια του ΠΑΣΟΚ να επανακάμψει στην εξουσία, της Ν.Δ. να διατηρηθεί στην εξουσία, του ΚΚΕ να γίνει ισχυρό στη Βουλή και στο λαό με απώτερο στόχο την ανατροπή του καπιταλιστικού συστήματος, του ΛΑΟΣ να ψαρέψει στα θολά νερά με άξονα μια εθνικιστική πολιτική, των οικολόγων να πείσουν για την προτεραιότητα της οικολογίας, των εξαγριωμένων αναρχικών νέων να εκφράσουν βίαια ή μη την απέχθειά τους στη κοινωνία των γονιών τους, ένα ερώτημα όμως είναι : Αρκούν όλα αυτά για να πάει η κοινωνία μπροστά, για να βελτιωθεί η συλλογική και ατομική μας ζωή;
Πως μπορεί να βελτιωθεί η ατομική και συλλογική μας ζωή; Ορισμένες ενδεικτικές σκέψεις μέσα από το παράδειγμα ενός τομέα:
Θα μου άρεσε:
Στην Παιδεία, όλοι οι παιδαγωγοί όλων των βαθμίδων και όλοι οι γονείς να έχουν ορισμένες στοιχειώδεις παιδαγωγικές γνώσεις. Ο επαγγελματικός προσανατολισμός των νέων να βασίζεται περισσότερο στη διερεύνηση των ατομικών τους χαρακτηριστικών και δεξιοτήτων και λιγότερο στο σημερινό, εν μέρει εν είδη λοταρίας, σύστημα των εισαγωγικών εξετάσεων. Να μην υπάρχουν τα ιδιωτικά φροντιστήρια που ξεζουμίζουν νέους και γονείς. Να γίνεται σεβαστή η διαφορά στις επιδόσεις των νέων και να αποφεύγεται η προκρούστεια αξιολόγηση. Να είναι άξονας του εκπαιδευτικού περιεχομένου η διερεύνηση, ο αλληλοσεβασμός των διαφορετικών όψεων και απόψεων και η σύνθεσή τους και όχι η παντογνωσία, ο φανατισμός και η μισαλλοδοξία. Να υπάρχει διαρκής επαφή παιδαγωγών-γονιών και ειδικών ψυχολόγων σε κάθε σχολείο για τη στήριξη των νέων στα όποια προβλήματά τους. Σε κάθε περίπτωση να συγκροτηθεί με τη δημοκρατική συμμετοχή όλων των ενδιαφερομένων μια ειδική επιτροπή εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης στη χώρα που θα σχεδιάσει, ανάλογα με τις εσωτερικές και διεθνείς συνθήκες και προοπτικές, την Παιδεία που έχουμε ανάγκη τις δύο τουλάχιστον επόμενες δεκαετίες.
Πιστεύετε ότι στην Παιδεία η ελληνική κοινωνία και το ελληνικό κράτος που την συγκροτεί πράττει με υπευθυνότητα, σοβαρά και με προοπτική ή κυρίως τυχάρπαστα;
Στο Περιβάλλον; Στην Οικονομία; Στην Υγεία; Στη διεθνή πολιτική; Στη Δικαιοσύνη; Στα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας; Κι όπου αλλού θέλετε;
Εχω την άποψη και δηλώνω εκ προιμίου για λόγους αρχής, μιάς και στο παρελθόν έχω κάνει πολλά λάθη, εσείς; , ότι αυτή η άποψη μπορεί να είναι εν όλω ή εν μέρει λάθος. θέλω όμως χωρίς φόβο να την εκφράσω. Πιστεύω λοιπόν ότι η ελληνική κοινωνία δεν έχει πρώτιστα ανάγκη τον αυτοαναπαραγωγικό μισαλλόδοξο ιδεολογικό και πρακτικά ανούσιο πολιτικό ή πολιτικάντικο αλληλοσπαραγμό, αλλά από μια μελετημένη και συγκροτημένη προσπάθεια καθολικής πολιτισμικής κοινωνικής μεταρρύθμισης ή αναγέννησης. Που μπορεί να προέλθει από τη συστράτευση όσων γίνεται περισσότερων κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων σε ένα κίνημα-εργαστήρι δουλειάς και δημιουργίας με σύγχρονο πνεύμα και διάθεση αυτοθέσπισης.
Το 21 ότι καλό πετύχαμε, δεν το πετύχαμε με τη φυλάκιση του Κολοκοτρώνη ή τη δολοφονία του Καποδίστρια. Τη δεκαετία του 40 με τη δολοφονία του Βελουχιώτη ή του Ψαρρού ή τον εμφύλιο πόλεμο. Στη δικτατορία με τον αν η επανάσταση θα ήταν λαΐκοδημοκρατική ή σοσιαλιστική ή με το αν είχε δίκιο ο α ή β ηγέτης του κομμουνιστικού ή σοσιαλιστικού κινήματος.
Όσα δε φτάνει η αλεπού τα κάνει ιδεολογία. Αναγνωρίζουμε ότι όλοι μα όλοι οι άνθρωποι κρύβουμε και μια αλεπού μέσα μας; Ότι η βλακεία ή η μονομέρεια των άλλων αλεπούδων είναι το άλλοθι για να δικαιολογούμε τη δική μας βλακεία ή μονομέρεια;
ΥΓ. Όλα τα ερωτήματα που προκύπτουν από την παραπάνω συνοπτική αναφορά κι είναι πολλά, ας τα συμπεριλάβουμε σε ένα δημιουργικό διάλογο. Η αγωνία είναι ο διάλογος αυτός, όσο γίνεται, να μην έχει στόχο την ατομική δικαίωση και κατίσχυση,
αλλά το να μη ξανακαούμε κυριολεκτικά και μεταφορικά και μετά να σκιαμαχούμε μόνο, για το ποιός έφταιξε.
Άσχετο; Να θυμήσω εν τη παρόδω, ότι το 1958 η ΕΔΑ πήρε 25%. Και μετά από 9 χρόνια έγινε ό,τι έγινε. Οι μορφές αλλάζουν. Το περιεχόμενο;
Σημ: Δημοσιεύτηκε στην "Ελευθεροτυπία" στις 15.03.2008
Πως μπορεί να βελτιωθεί η ατομική και συλλογική μας ζωή; Ορισμένες ενδεικτικές σκέψεις μέσα από το παράδειγμα ενός τομέα:
Θα μου άρεσε:
Στην Παιδεία, όλοι οι παιδαγωγοί όλων των βαθμίδων και όλοι οι γονείς να έχουν ορισμένες στοιχειώδεις παιδαγωγικές γνώσεις. Ο επαγγελματικός προσανατολισμός των νέων να βασίζεται περισσότερο στη διερεύνηση των ατομικών τους χαρακτηριστικών και δεξιοτήτων και λιγότερο στο σημερινό, εν μέρει εν είδη λοταρίας, σύστημα των εισαγωγικών εξετάσεων. Να μην υπάρχουν τα ιδιωτικά φροντιστήρια που ξεζουμίζουν νέους και γονείς. Να γίνεται σεβαστή η διαφορά στις επιδόσεις των νέων και να αποφεύγεται η προκρούστεια αξιολόγηση. Να είναι άξονας του εκπαιδευτικού περιεχομένου η διερεύνηση, ο αλληλοσεβασμός των διαφορετικών όψεων και απόψεων και η σύνθεσή τους και όχι η παντογνωσία, ο φανατισμός και η μισαλλοδοξία. Να υπάρχει διαρκής επαφή παιδαγωγών-γονιών και ειδικών ψυχολόγων σε κάθε σχολείο για τη στήριξη των νέων στα όποια προβλήματά τους. Σε κάθε περίπτωση να συγκροτηθεί με τη δημοκρατική συμμετοχή όλων των ενδιαφερομένων μια ειδική επιτροπή εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης στη χώρα που θα σχεδιάσει, ανάλογα με τις εσωτερικές και διεθνείς συνθήκες και προοπτικές, την Παιδεία που έχουμε ανάγκη τις δύο τουλάχιστον επόμενες δεκαετίες.
Πιστεύετε ότι στην Παιδεία η ελληνική κοινωνία και το ελληνικό κράτος που την συγκροτεί πράττει με υπευθυνότητα, σοβαρά και με προοπτική ή κυρίως τυχάρπαστα;
Στο Περιβάλλον; Στην Οικονομία; Στην Υγεία; Στη διεθνή πολιτική; Στη Δικαιοσύνη; Στα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας; Κι όπου αλλού θέλετε;
Εχω την άποψη και δηλώνω εκ προιμίου για λόγους αρχής, μιάς και στο παρελθόν έχω κάνει πολλά λάθη, εσείς; , ότι αυτή η άποψη μπορεί να είναι εν όλω ή εν μέρει λάθος. θέλω όμως χωρίς φόβο να την εκφράσω. Πιστεύω λοιπόν ότι η ελληνική κοινωνία δεν έχει πρώτιστα ανάγκη τον αυτοαναπαραγωγικό μισαλλόδοξο ιδεολογικό και πρακτικά ανούσιο πολιτικό ή πολιτικάντικο αλληλοσπαραγμό, αλλά από μια μελετημένη και συγκροτημένη προσπάθεια καθολικής πολιτισμικής κοινωνικής μεταρρύθμισης ή αναγέννησης. Που μπορεί να προέλθει από τη συστράτευση όσων γίνεται περισσότερων κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων σε ένα κίνημα-εργαστήρι δουλειάς και δημιουργίας με σύγχρονο πνεύμα και διάθεση αυτοθέσπισης.
Το 21 ότι καλό πετύχαμε, δεν το πετύχαμε με τη φυλάκιση του Κολοκοτρώνη ή τη δολοφονία του Καποδίστρια. Τη δεκαετία του 40 με τη δολοφονία του Βελουχιώτη ή του Ψαρρού ή τον εμφύλιο πόλεμο. Στη δικτατορία με τον αν η επανάσταση θα ήταν λαΐκοδημοκρατική ή σοσιαλιστική ή με το αν είχε δίκιο ο α ή β ηγέτης του κομμουνιστικού ή σοσιαλιστικού κινήματος.
Όσα δε φτάνει η αλεπού τα κάνει ιδεολογία. Αναγνωρίζουμε ότι όλοι μα όλοι οι άνθρωποι κρύβουμε και μια αλεπού μέσα μας; Ότι η βλακεία ή η μονομέρεια των άλλων αλεπούδων είναι το άλλοθι για να δικαιολογούμε τη δική μας βλακεία ή μονομέρεια;
ΥΓ. Όλα τα ερωτήματα που προκύπτουν από την παραπάνω συνοπτική αναφορά κι είναι πολλά, ας τα συμπεριλάβουμε σε ένα δημιουργικό διάλογο. Η αγωνία είναι ο διάλογος αυτός, όσο γίνεται, να μην έχει στόχο την ατομική δικαίωση και κατίσχυση,
αλλά το να μη ξανακαούμε κυριολεκτικά και μεταφορικά και μετά να σκιαμαχούμε μόνο, για το ποιός έφταιξε.
Άσχετο; Να θυμήσω εν τη παρόδω, ότι το 1958 η ΕΔΑ πήρε 25%. Και μετά από 9 χρόνια έγινε ό,τι έγινε. Οι μορφές αλλάζουν. Το περιεχόμενο;
Σημ: Δημοσιεύτηκε στην "Ελευθεροτυπία" στις 15.03.2008
ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ ΠΩΣ ΘΕΛΟΥΜΕ ΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ ΜΑΣ
Πολλοί άνθρωποι συγκροτούν μια πόλη. Παράγουν πολιτισμό και πολιτική για τη διαχείρηση των κοινών πολλαπλών τους υποθέσεων. Όσος μεγαλύτερος είναι ο αλληλοσεβασμός σε μια κοινωνία, τόσο πιο πολιτισμένη είναι αυτή, όσο μικρότερος τόσο πιο απολίτιστη.
Πόσο πολιτισμένη και πόσο απολίτιστη είναι η σημερινή ελληνική κοινωνία;
Το σημαντικότερο πολιτισμικό και πολιτικό θέμα της υπόθεσης Ζαχόπουλου είναι το γεγονός ότι ο αποπειραθείς αυτόχειρας διηύθυνε για χρόνια τον πολιτισμό στην Ελλάδα, την υποτιθέμενη κοιτίδα. Και τον διόρισε ο φίλος του και πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλής, ο οποίος κατά τη πρώτη θητεία του διάλεξε τύποις το Υπουργείο για να τονίσει υποτίθεται τη σημασία του Πολιτισμού για την Ελλάδα.
Κολλητός δε φίλος του κ.Ζαχόπουλου, στον οποίο μαζί με τον γιό του διάλεξε να αφήσει επιστολή πριν την απόπειρα, είναι ο άνθρωπος των γραμμάτων και των τεχνών κ. Μυλωνάς σκηνοθέτης της, μεταξύ άλλων ανάλογων, ταινίας «Η γκομενάρα από το Μέτσοβο».
Πάμε παρακάτω. Αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης είναι ο Γεώργιος Παπανδρέου, του Ανδρέα, του Γεωργίου, που διετέλεσε υπουργός Παιδείας, αφήνοντας πίσω του εκπαιδευτική και πολιτισμική δημιουργία που έχει αφήσει ήδη πίσω της εποχή. Συνδιεκδικητής του στη ηγεσία της αξιωματικής αντιπολίτευσης ο Ευάγγελος Βενιζέλος, ευρών την υποστήριξη ορισμένων προοδευτικών, όπως είθισται να λέγεται, καθηγητών Πανεπιστημίου, μαρτύρων υπεράσπισης κάποιων εξ αυτών, των καταδικασθέντων σε πρώτο βαθμό για κατάχρηση, συναδέλφων τους από τη πρυτανεία της Παντείου. Ο κ. Βενιζέλος λοιπόν, διετέλεσε επίσης Υπουργός Πολιτισμού και μάλιστα τη περίοδο της μεγάλης διεθνούς προβολής της χώρας με τη τέλεση των Ολυμπιακών Αγώνων και την ανάληψη, επί μια ολόκληρη τετραετία παρακαλώ, της Παγκόσμιας Πολιτισμικής Ολυμπιάδας. Το έργο του για την ανάπτυξη του τοπικού και παγκόσμιου πολιτισμού άφησε επίσης εποχή. Εκτός των άλλων συμπεριελάμβανε και τη λογοκριτική αποκαθήλωση άσεμνου, κατά τη κρίση του και κατά τη κρίση κάποιων εκ των επιζητούμενων ψηφοφόρων του, πίνακα ζωγραφικής εκτιθέμενου σε διεθνή έκθεση στην εκλογική του περιφέρεια, τη Θεσσαλονίκη.
Μια άλλη διεκδικήτρια κομματικής αργηγίας και πρωθυπουργικού θώκου είναι η ικανότατη, όπως λέγεται, Ντόρα Μπακογιάννη, το γένος Μητσοτάκη. Στη κοιτίδα φροντίζουμε για την ιστορική συνέχεια. Κι όχι μόνο του ελληνοχριστιανικού πολιτισμού. Εξ άλλου τις περισσότερες μελέτες για την αρχαία Ελλάδα ξένοι τις έχουν κάνει, μέχρι στιγμής τουλάχιστον. Η κ.Μπακογιάννη λοιπόν δε διετέλεσε ακόμα υπουργός Πολιτισμού, είναι όμως η υπουργός Εξωτερικών μας. Και το αγαπημένο δίδυμο με τον κ.Βενιζέλο των τηλεοπτικών καναλιών της πατρίδας μας. Άλλων κυρίαρχων πηγών και πομπών πολιτισμού. Όταν καιγόταν η μισή Ελλάδα το περασμένο καλοκαίρι και βιαζόντουσαν για εκλογές, ( Αλήθεια τι προετοιμασία γίνεται για το επόμενο καλοκαίρι;), η υπουργός μας διατύπωσε την, κατανοητή και σεβαστή για λόγους υποκειμενικότητας, ακατανόητη από αντικειμενική άποψη, θεωρία ότι τις φωτιές τις βάλαν οι αναρχικοί των Εξαρχείων.
Με την είσοδο δε και το γιορτασμό του καινούργιου έτους μας έστειλε στα σπίτια μας ένα ιστορικό πολιτισμικό κείμενο με το τίτλο «Η συνταγή της Ντόρας». Αξίζει τον κόπο να ανατρέξουμε σε αυτό γιατί μας δείχνει το δρόμο όχι μόνο για το παρόν αλλά και για το μέλλον. Γράφει λοιπόν επί λέξη: (Τα σχόλια εντός παρενθέσεων του συντάκτη αυτού του κειμένου).
Η ΣΥΝΤΑΓΗ ΤΗΣ ΝΤΟΡΑΣ
Υλικά:
Εκτέλεση:
Ανακατέψτε και ψήστε σε χαμηλή φωτιά για ένα χρόνο! (Καήκαμε).
Πασπαλίστε με λίγο χαμόγελο & απολαύστε το 2008 (Παρέα με τους καναλάρχες και τους δημοσιογράφους και πολιτικούς υπαλλήλους τους).
Τα πράγματα είναι απλά και ταυτόχρονα δεν είναι τόσο απλά. Εικόνα μας είναι και μας μοιάζουν. Όλων μας ανεξαίρετα, λιγότερο ή περισσότερο, στη προκείμενη περίπτωση ο καθένας μας διαλέγει για τον εαυτό του το λιγότερο.
Θέλουμε να συνεχίσουμε να συνδιαμορφώνουμε ένα τέτοιο πολιτισμό ή δεν θέλουμε.
Ωραία, έστω ότι δε θέλουμε, τι μπορούμε να κάνουμε;
Στο όνομα της απελευθέρωσης της ανθρωπότητας γίναν ορισμένα από τα μεγαλύτερα εγκλήματα σε βάρος της ανθρωπότητας. Κομμουνιστικά, φασιστικά, νεοφιλελεύθερα, δημοκρατικά, αντικομμουνιστικά, θρησκευτικά. Τόχουμε πάρει χαμπάρι πια ότι απόλυτες λυτρώσεις, δοξασίες, θεωρίες, γνώμες, λύσεις δεν υπάρχουν; Ότι ακόμα και η επικρατούσα τη σημερινή εποχή παγκοσμίως και εντοπίως «λύση» της μη λύσης, της αδράνειας, δεν είναι τίποτα άλλο παρά ένα ακόμα δόγμα. Ωφέλιμο μόνο για τα κάθε λογής επιδέξια λαμόγια.
Τόχουμε πάρει χαμπάρι ότι δεν είμαστε όλοι μας παρά μικρά μεγάλα μονομερή ανθρωπάκια, που μας συμφέρει, πολιτισμένα αφού πολλοί μαζί συμβιώνουμε, να συνεργαστούμε για τις κοινές παραμέτρους που αφορούν τη ζωή μας.
Το πως, αν συμφωνήσουμε στην αφετηρία, θα το βρούμε. Έτσι κι αλλιώς, δημιουργικά και καταστροφικά, η πόλη αλλάζει και μαζί της θα αλλάξει και ο πολιτισμός και η πολιτική.
ΥΓ.1. Ο υπογράφων υποστηρίζει και θα πάρει μέρος στη σιωπηλή εκδήλωση με θέμα: «Για να κατακτήσει ο Πολιτισμός τη θέση που του αξίζει», που διοργανώνεται από καλλιτέχνες κι άλλους πολίτες, ύστερα από πρωτοβουλία της κοινοβουλευτικής ομάδας του ΣΥΡΙΖΑ, την ερχόμενη Τρίτη 5 Φεβρουαρίου 2008 μπροστά από το Αρχαιολογικό Μουσείο στις 12 το μεσημέρι.
ΥΓ.2. Ο πολιτισμός, που είναι πάντα, σήμερα ακόμα πιο πολύ,και ντόπιος και παγκόσμιος, θα μπορούσε να γίνει άξονας ευημερίας για την Ελλάδα. Μια Ελλάδα που ανήκει στους Έλληνες αλλά και στη κληρονομιά του κόσμου, ως ένα σημαντικό τμήμα της. Το γεγονός αυτό, μαζί με ξένα μεγάλα συμφέροντα, οδήγησε στη συγκρότηση του σημερινού νεοελληνικού κράτους. Που ίσως έχει έρθει ο καιρός να αναγεννηθεί, επί τέλους αυτοθεσπιζόμενο και να παίξει ρόλο εστίας στην αναγκαία για την εποχή μας δημοκρατική και οικολογική συνάντηση του παγκόσμιου πολιτισμού. Γιά να γίνει όμως κάτι τέτοιο, για να αιτήσεις το παγκόσμιο αλληλοσεβασμό, πρέπει ταυτόχρονα και πρώτα να τον πετύχεις και να τον δείξεις στο δικό σου το σπίτι.
Σημ: Δημοσιεύτηκε στην "Ελευθεροτυπία" στις 05.02.2008
Πόσο πολιτισμένη και πόσο απολίτιστη είναι η σημερινή ελληνική κοινωνία;
Το σημαντικότερο πολιτισμικό και πολιτικό θέμα της υπόθεσης Ζαχόπουλου είναι το γεγονός ότι ο αποπειραθείς αυτόχειρας διηύθυνε για χρόνια τον πολιτισμό στην Ελλάδα, την υποτιθέμενη κοιτίδα. Και τον διόρισε ο φίλος του και πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλής, ο οποίος κατά τη πρώτη θητεία του διάλεξε τύποις το Υπουργείο για να τονίσει υποτίθεται τη σημασία του Πολιτισμού για την Ελλάδα.
Κολλητός δε φίλος του κ.Ζαχόπουλου, στον οποίο μαζί με τον γιό του διάλεξε να αφήσει επιστολή πριν την απόπειρα, είναι ο άνθρωπος των γραμμάτων και των τεχνών κ. Μυλωνάς σκηνοθέτης της, μεταξύ άλλων ανάλογων, ταινίας «Η γκομενάρα από το Μέτσοβο».
Πάμε παρακάτω. Αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης είναι ο Γεώργιος Παπανδρέου, του Ανδρέα, του Γεωργίου, που διετέλεσε υπουργός Παιδείας, αφήνοντας πίσω του εκπαιδευτική και πολιτισμική δημιουργία που έχει αφήσει ήδη πίσω της εποχή. Συνδιεκδικητής του στη ηγεσία της αξιωματικής αντιπολίτευσης ο Ευάγγελος Βενιζέλος, ευρών την υποστήριξη ορισμένων προοδευτικών, όπως είθισται να λέγεται, καθηγητών Πανεπιστημίου, μαρτύρων υπεράσπισης κάποιων εξ αυτών, των καταδικασθέντων σε πρώτο βαθμό για κατάχρηση, συναδέλφων τους από τη πρυτανεία της Παντείου. Ο κ. Βενιζέλος λοιπόν, διετέλεσε επίσης Υπουργός Πολιτισμού και μάλιστα τη περίοδο της μεγάλης διεθνούς προβολής της χώρας με τη τέλεση των Ολυμπιακών Αγώνων και την ανάληψη, επί μια ολόκληρη τετραετία παρακαλώ, της Παγκόσμιας Πολιτισμικής Ολυμπιάδας. Το έργο του για την ανάπτυξη του τοπικού και παγκόσμιου πολιτισμού άφησε επίσης εποχή. Εκτός των άλλων συμπεριελάμβανε και τη λογοκριτική αποκαθήλωση άσεμνου, κατά τη κρίση του και κατά τη κρίση κάποιων εκ των επιζητούμενων ψηφοφόρων του, πίνακα ζωγραφικής εκτιθέμενου σε διεθνή έκθεση στην εκλογική του περιφέρεια, τη Θεσσαλονίκη.
Μια άλλη διεκδικήτρια κομματικής αργηγίας και πρωθυπουργικού θώκου είναι η ικανότατη, όπως λέγεται, Ντόρα Μπακογιάννη, το γένος Μητσοτάκη. Στη κοιτίδα φροντίζουμε για την ιστορική συνέχεια. Κι όχι μόνο του ελληνοχριστιανικού πολιτισμού. Εξ άλλου τις περισσότερες μελέτες για την αρχαία Ελλάδα ξένοι τις έχουν κάνει, μέχρι στιγμής τουλάχιστον. Η κ.Μπακογιάννη λοιπόν δε διετέλεσε ακόμα υπουργός Πολιτισμού, είναι όμως η υπουργός Εξωτερικών μας. Και το αγαπημένο δίδυμο με τον κ.Βενιζέλο των τηλεοπτικών καναλιών της πατρίδας μας. Άλλων κυρίαρχων πηγών και πομπών πολιτισμού. Όταν καιγόταν η μισή Ελλάδα το περασμένο καλοκαίρι και βιαζόντουσαν για εκλογές, ( Αλήθεια τι προετοιμασία γίνεται για το επόμενο καλοκαίρι;), η υπουργός μας διατύπωσε την, κατανοητή και σεβαστή για λόγους υποκειμενικότητας, ακατανόητη από αντικειμενική άποψη, θεωρία ότι τις φωτιές τις βάλαν οι αναρχικοί των Εξαρχείων.
Με την είσοδο δε και το γιορτασμό του καινούργιου έτους μας έστειλε στα σπίτια μας ένα ιστορικό πολιτισμικό κείμενο με το τίτλο «Η συνταγή της Ντόρας». Αξίζει τον κόπο να ανατρέξουμε σε αυτό γιατί μας δείχνει το δρόμο όχι μόνο για το παρόν αλλά και για το μέλλον. Γράφει λοιπόν επί λέξη: (Τα σχόλια εντός παρενθέσεων του συντάκτη αυτού του κειμένου).
Η ΣΥΝΤΑΓΗ ΤΗΣ ΝΤΟΡΑΣ
Υλικά:
- 100 γρ. Αισιοδοξία (Αναμφίβολη, όσο εμείς οι πολίτες αναθέτουμε, χωρίς να συμμετέχουμε στα κοινά, σε άλλους τη διαχείρηση των κοινών πολλαπλών μας υποθέσεων).
- 1 Φλυτζάνι σκληρή δουλειά (Για να αναδειχτούμε ως πολιτικοί αδιαφορώντας για τα κοινά).
- 200 γρ. Κοινή λογική (Όπως ταχυδακτυλουργικά εμφανίζουμε τον ακραίο παραλογισμό).
- 3 Κουταλιές της σούπας εμπειρία (Μετσόβου...).
- 50 γρ. Ομαδική δουλειά (Για την ατομική δικαίωση και την αλληλοεξόντωση, για την αναξιοκρατία και το θάψιμο των πιο ικανών, μη τυχόν και φανεί η δική μας μεγαλομανιακή μικρομανία).
- 150 γρ. Υποσχέσεις που κρατάμε ( Ουουου. Οι οδηγοί, οι αγωγοί του δήμου, έχουν συχνά τη τάση να γίνονται δημαγωγοί).
- Μπόλικη συνέπεια (Ουουου).
- Λιγότερα λάθη (Ουουου)
Εκτέλεση:
Ανακατέψτε και ψήστε σε χαμηλή φωτιά για ένα χρόνο! (Καήκαμε).
Πασπαλίστε με λίγο χαμόγελο & απολαύστε το 2008 (Παρέα με τους καναλάρχες και τους δημοσιογράφους και πολιτικούς υπαλλήλους τους).
Τα πράγματα είναι απλά και ταυτόχρονα δεν είναι τόσο απλά. Εικόνα μας είναι και μας μοιάζουν. Όλων μας ανεξαίρετα, λιγότερο ή περισσότερο, στη προκείμενη περίπτωση ο καθένας μας διαλέγει για τον εαυτό του το λιγότερο.
Θέλουμε να συνεχίσουμε να συνδιαμορφώνουμε ένα τέτοιο πολιτισμό ή δεν θέλουμε.
Ωραία, έστω ότι δε θέλουμε, τι μπορούμε να κάνουμε;
Στο όνομα της απελευθέρωσης της ανθρωπότητας γίναν ορισμένα από τα μεγαλύτερα εγκλήματα σε βάρος της ανθρωπότητας. Κομμουνιστικά, φασιστικά, νεοφιλελεύθερα, δημοκρατικά, αντικομμουνιστικά, θρησκευτικά. Τόχουμε πάρει χαμπάρι πια ότι απόλυτες λυτρώσεις, δοξασίες, θεωρίες, γνώμες, λύσεις δεν υπάρχουν; Ότι ακόμα και η επικρατούσα τη σημερινή εποχή παγκοσμίως και εντοπίως «λύση» της μη λύσης, της αδράνειας, δεν είναι τίποτα άλλο παρά ένα ακόμα δόγμα. Ωφέλιμο μόνο για τα κάθε λογής επιδέξια λαμόγια.
Τόχουμε πάρει χαμπάρι ότι δεν είμαστε όλοι μας παρά μικρά μεγάλα μονομερή ανθρωπάκια, που μας συμφέρει, πολιτισμένα αφού πολλοί μαζί συμβιώνουμε, να συνεργαστούμε για τις κοινές παραμέτρους που αφορούν τη ζωή μας.
Το πως, αν συμφωνήσουμε στην αφετηρία, θα το βρούμε. Έτσι κι αλλιώς, δημιουργικά και καταστροφικά, η πόλη αλλάζει και μαζί της θα αλλάξει και ο πολιτισμός και η πολιτική.
ΥΓ.1. Ο υπογράφων υποστηρίζει και θα πάρει μέρος στη σιωπηλή εκδήλωση με θέμα: «Για να κατακτήσει ο Πολιτισμός τη θέση που του αξίζει», που διοργανώνεται από καλλιτέχνες κι άλλους πολίτες, ύστερα από πρωτοβουλία της κοινοβουλευτικής ομάδας του ΣΥΡΙΖΑ, την ερχόμενη Τρίτη 5 Φεβρουαρίου 2008 μπροστά από το Αρχαιολογικό Μουσείο στις 12 το μεσημέρι.
ΥΓ.2. Ο πολιτισμός, που είναι πάντα, σήμερα ακόμα πιο πολύ,και ντόπιος και παγκόσμιος, θα μπορούσε να γίνει άξονας ευημερίας για την Ελλάδα. Μια Ελλάδα που ανήκει στους Έλληνες αλλά και στη κληρονομιά του κόσμου, ως ένα σημαντικό τμήμα της. Το γεγονός αυτό, μαζί με ξένα μεγάλα συμφέροντα, οδήγησε στη συγκρότηση του σημερινού νεοελληνικού κράτους. Που ίσως έχει έρθει ο καιρός να αναγεννηθεί, επί τέλους αυτοθεσπιζόμενο και να παίξει ρόλο εστίας στην αναγκαία για την εποχή μας δημοκρατική και οικολογική συνάντηση του παγκόσμιου πολιτισμού. Γιά να γίνει όμως κάτι τέτοιο, για να αιτήσεις το παγκόσμιο αλληλοσεβασμό, πρέπει ταυτόχρονα και πρώτα να τον πετύχεις και να τον δείξεις στο δικό σου το σπίτι.
Σημ: Δημοσιεύτηκε στην "Ελευθεροτυπία" στις 05.02.2008
Η ΑΠΛΗ ΑΝΑΛΟΓΙΚΗ ΩΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ
“Αυτό το χώμα είναι δικό τους και δικό μας”
Το εκλογικό σύστημα δεν είναι ένα τεχνικό πολιτικό ζήτημα, που αφορά μόνο το πόσες έδρες καταλαμβάνει κάθε κόμμα στη Βουλή. Είναι ένα πρωταρχικό και ουσιώδες θέμα που αφορά τη δημοκρατική λειτουργία της κοινωνίας, τη δυνατότητά της να λειτουργεί συνεκτικά και δίκαια.
Με όλα ανεξαίρετα τα εκλογικά συστήματα των τελευταίων 33 χρόνων μετά τη μεταπολίτευση του 1974, έχει θεσπισθεί η αρχή “ η μειοψηφία κυβερνά και η πλειοψηφία ελέγχει”.
Γιατί μειοψηφία είναι η σημερινή κυβέρνηση του 41,8%, μειοψηφία ήταν κι όλες οι προηγούμενες κυβερνήσεις, με εξαίρεση τη πρώτη εκλεγμένη μεταδικτατορικά κάτω από ειδικές συνθήκες. Με το νέο εκλογικό νόμο που εισάγει η κυβέρνηση, επιχειρείται η περαιτέρω ενίσχυση του αντιδημοκρατικού αυτού φαινομένου.
Το βασικό “λογικό” επιχείρημα που χρησιμοποιείται, για να “νομιμοποιείται” αυτή η απαράδεκτη αντιδημοκρατική παράδοση, είναι ότι “στην Ελλάδα δεν μπορούν να υπάρξουν κυβερνήσεις συνεργασίας, γιατί τα κόμματα δεν μπορούν να συμφωνήσουν μεταξύ τους κι ως εκ τούτου χρειαζόμαστε πάσει θυσία μονοκομματικές κυβερνήσεις”. Ένα άλλο επιχείρημα είναι ότι “όποτε είχαμε κυβερνήσεις συνεργασίας αυτές απέτυχαν”.
Μια απλή ματιά να ρίξει κανείς στην ιστορία των 180 χρόνων περίπου του νεοελληνικού μας κράτους, θα δεί πλήθος εμφυλίων διχασμών και συράξεων κι ακραίων αντιδημοκρατικών δικτατορικών εκτροπών. Μαζί με τις εγχώριες ευθύνες για αυτόν τον αλληλοσπαραγμό, δεν πρέπει να αγνοηθεί η τακτική του διαίρει και βασίλευε των μεγάλων δυνάμεων, που από την αρχή βοήθησαν για τα δικά τους συμφέροντα και με το αζημίωτο τη συγκρότηση και ύπαρξη αυτού του κράτους.
Φαίνεται ότι οι παραδόσεις μένουν... . Μια σύχρονη ματιά να ρίξει κανείς στη πολιτική μας ζωή, θα δεί ότι τα 9/10 του πολιτικού χρόνου αναλώνεται όχι στο πως μπορεί να λυθεί πρακτικά ένα κοινό πρόβλημα , αλλά στην άγονη κοκορίστικη διαμάχη για το ποιός έχει δίκιο για αυτό. Η καθημερινή ατομική αλλαζονεία, η κομπορρημοσύνη, η μισαλλοδοξία, η αλλότρια μετάθεση των ευθυνών, η έλλειψη αλληλοσεβασμού που διακρίνει λίγο ως πολύ το σύνολο σχεδόν των Ελλήνων πολιτών, έχει γίνει πια ένα σύχρονο πολιτισμικό μας χαρακτηριστικό που διαιωνίζεται κι ενισχύεται από τους πολιτικούς μας εκπροσώπους όλου σχεδόν του πολιτικού φάσματος κι από τις τυχάρπαστες φωνές που κυριαρχούν στα ΜΜΕ.
Το επιχείρημα, η πιπίλα πιο ορθά, “περί αδυναμίας συνεργασίας”, είναι ίσα ίσα ένα σοβαρότατος επιβιωτικός πολιτικός και πολιτισμικός λόγος για την ανάγκη υιοθέτησης, επιβολής, θέσπισης της συνεργασίας.
Το άλλο επιχείρημα περί αποτυχίας των προηγουμένων κυβερνήσεων συνεργασίας είναι και αυτό έωλο. Τέτοιες κυβερνήσεις είχαμε δύο τη μεταπολιτευτική περίοδο. Τη κυβέρνηση Τζαννετάκη, με σύμπραξη Ν.Δ., Συνασπισμού και την Οικουμενική με Ν.Δ., ΠΑΣΟΚ, Συνασπισμό. Και οι δυό ήσαν πολύ βραχύβιες, δημιουργήθηκαν όχι από διάθεση συνεργασίας αλλά σε συνθήκες έντονης πολιτικής πόλωσης και υπονομεύτηκαν από την επιθυμία μονοκομματικής διακυβέρνησης και πρωθυπουργοποίησης του αρχηγού του ισχυρότερου πολιτικού κόμματος.
Συμπερασματικά η υιοθέτηση της απλής αναλογικής είναι αναγκαία για τους παρακάτω λόγους:
Για να υπάρχει κατ' ουσία κι όχι κατ' όνομα δημοκρατία, δηλαδή κυβέρνηση πλειοψηφίας, ικανή και ισχυρή να προωθήσει με μελέτη, προγραμματισμό και τη μέγιστη δυνατή συναίνεση, τις μεταρρυθμίσεις που έχει ανάγκη σε όλους τους τομείς η χώρα. Για να υιοθετηθεί ένα νέο πολιτισμικό πρότυπο συνεργασίας και δικαιοσύνης, αντί του άγονου αλληλοσπαραγμού και της ρεμούλας των ημετέρων επιτήδειων. Για να μπορεί να αξιοποιηθεί δημιουργικά κι αξιοκρατικά, δίχως αποκλεισμούς, στο σύνολο του το διαθέσιμο στελεχικό μας δυναμικό. Για να υπάρχει ισχυρή κι αδιαμφισβήτητη διεθνής παρουσία της οιασδήποτε κυβέρνησης.
Το αίτημα της υιοθέτησης της απλής αναλογικής αφορά όλους τους πολίτες, όλες τις κοινωνικές και πολιτικές δυνάμεις. Θέλουμε δημοκρατία, διάλογο και συνεργασία ή αδύναμες ευάλωτες σε κάθε εσωτερική και διεθνή πίεση κυβερνήσεις μειοψηφίας, κοκορομαχία και διχασμό.
Σε αυτό το δίλημμα όλοι πρέπει να επανατοποθετηθούν. Και όσοι μέχρι τώρα επαγγέλονταν τη δημοκρατία στα λόγια, για να κυβερνήσουν από μόνοι τους κι όσοι απέφευγαν τη συμμετοχή σε κυβερνητικές ευθύνες για να ασκούν εκ του ασφαλούς κριτική. Είναι ή δεν είναι “ Αυτό το χώμα δικό τους και δικό μας.”
Με κεντρικό άξονα την υιοθέτηση της απλής αναλογικής, στα πλαίσια μιας γενικότερης αναγεννητικής προσπάθειας εκδημοκρατισμού κι εκπολιτισμού της χώρας, θα μπορούσε να συγκροτηθεί δίχως αποκλεισμούς το ευρύτερο δυνατό μέτωπο πολιτών και πολιτικών δυνάμεων.
ΥΓ.Προφανώς το εκλογικό σύστημα δεν αρκεί από μόνο του σε μια αναγεννητική προσπάθεια. Η υιοθέτηση όμως των δημοκρατικών αρχών και της δημοκρατικής νοοτροπίας σε όλους τους τομείς της δημόσιας ζωής αποτελεί μια αναγκαία προϋπόθεση. Κι ένα ασφαλές κριτήριο για την αξιολόγηση στη πράξη όσων επαγγέλονται τη δημοκρατία
Σημ: Δημοσιεύτηκε στην "Ελευθεροτυπία" στις 14.12.2007
Το εκλογικό σύστημα δεν είναι ένα τεχνικό πολιτικό ζήτημα, που αφορά μόνο το πόσες έδρες καταλαμβάνει κάθε κόμμα στη Βουλή. Είναι ένα πρωταρχικό και ουσιώδες θέμα που αφορά τη δημοκρατική λειτουργία της κοινωνίας, τη δυνατότητά της να λειτουργεί συνεκτικά και δίκαια.
Με όλα ανεξαίρετα τα εκλογικά συστήματα των τελευταίων 33 χρόνων μετά τη μεταπολίτευση του 1974, έχει θεσπισθεί η αρχή “ η μειοψηφία κυβερνά και η πλειοψηφία ελέγχει”.
Γιατί μειοψηφία είναι η σημερινή κυβέρνηση του 41,8%, μειοψηφία ήταν κι όλες οι προηγούμενες κυβερνήσεις, με εξαίρεση τη πρώτη εκλεγμένη μεταδικτατορικά κάτω από ειδικές συνθήκες. Με το νέο εκλογικό νόμο που εισάγει η κυβέρνηση, επιχειρείται η περαιτέρω ενίσχυση του αντιδημοκρατικού αυτού φαινομένου.
Το βασικό “λογικό” επιχείρημα που χρησιμοποιείται, για να “νομιμοποιείται” αυτή η απαράδεκτη αντιδημοκρατική παράδοση, είναι ότι “στην Ελλάδα δεν μπορούν να υπάρξουν κυβερνήσεις συνεργασίας, γιατί τα κόμματα δεν μπορούν να συμφωνήσουν μεταξύ τους κι ως εκ τούτου χρειαζόμαστε πάσει θυσία μονοκομματικές κυβερνήσεις”. Ένα άλλο επιχείρημα είναι ότι “όποτε είχαμε κυβερνήσεις συνεργασίας αυτές απέτυχαν”.
Μια απλή ματιά να ρίξει κανείς στην ιστορία των 180 χρόνων περίπου του νεοελληνικού μας κράτους, θα δεί πλήθος εμφυλίων διχασμών και συράξεων κι ακραίων αντιδημοκρατικών δικτατορικών εκτροπών. Μαζί με τις εγχώριες ευθύνες για αυτόν τον αλληλοσπαραγμό, δεν πρέπει να αγνοηθεί η τακτική του διαίρει και βασίλευε των μεγάλων δυνάμεων, που από την αρχή βοήθησαν για τα δικά τους συμφέροντα και με το αζημίωτο τη συγκρότηση και ύπαρξη αυτού του κράτους.
Φαίνεται ότι οι παραδόσεις μένουν... . Μια σύχρονη ματιά να ρίξει κανείς στη πολιτική μας ζωή, θα δεί ότι τα 9/10 του πολιτικού χρόνου αναλώνεται όχι στο πως μπορεί να λυθεί πρακτικά ένα κοινό πρόβλημα , αλλά στην άγονη κοκορίστικη διαμάχη για το ποιός έχει δίκιο για αυτό. Η καθημερινή ατομική αλλαζονεία, η κομπορρημοσύνη, η μισαλλοδοξία, η αλλότρια μετάθεση των ευθυνών, η έλλειψη αλληλοσεβασμού που διακρίνει λίγο ως πολύ το σύνολο σχεδόν των Ελλήνων πολιτών, έχει γίνει πια ένα σύχρονο πολιτισμικό μας χαρακτηριστικό που διαιωνίζεται κι ενισχύεται από τους πολιτικούς μας εκπροσώπους όλου σχεδόν του πολιτικού φάσματος κι από τις τυχάρπαστες φωνές που κυριαρχούν στα ΜΜΕ.
Το επιχείρημα, η πιπίλα πιο ορθά, “περί αδυναμίας συνεργασίας”, είναι ίσα ίσα ένα σοβαρότατος επιβιωτικός πολιτικός και πολιτισμικός λόγος για την ανάγκη υιοθέτησης, επιβολής, θέσπισης της συνεργασίας.
Το άλλο επιχείρημα περί αποτυχίας των προηγουμένων κυβερνήσεων συνεργασίας είναι και αυτό έωλο. Τέτοιες κυβερνήσεις είχαμε δύο τη μεταπολιτευτική περίοδο. Τη κυβέρνηση Τζαννετάκη, με σύμπραξη Ν.Δ., Συνασπισμού και την Οικουμενική με Ν.Δ., ΠΑΣΟΚ, Συνασπισμό. Και οι δυό ήσαν πολύ βραχύβιες, δημιουργήθηκαν όχι από διάθεση συνεργασίας αλλά σε συνθήκες έντονης πολιτικής πόλωσης και υπονομεύτηκαν από την επιθυμία μονοκομματικής διακυβέρνησης και πρωθυπουργοποίησης του αρχηγού του ισχυρότερου πολιτικού κόμματος.
Συμπερασματικά η υιοθέτηση της απλής αναλογικής είναι αναγκαία για τους παρακάτω λόγους:
Για να υπάρχει κατ' ουσία κι όχι κατ' όνομα δημοκρατία, δηλαδή κυβέρνηση πλειοψηφίας, ικανή και ισχυρή να προωθήσει με μελέτη, προγραμματισμό και τη μέγιστη δυνατή συναίνεση, τις μεταρρυθμίσεις που έχει ανάγκη σε όλους τους τομείς η χώρα. Για να υιοθετηθεί ένα νέο πολιτισμικό πρότυπο συνεργασίας και δικαιοσύνης, αντί του άγονου αλληλοσπαραγμού και της ρεμούλας των ημετέρων επιτήδειων. Για να μπορεί να αξιοποιηθεί δημιουργικά κι αξιοκρατικά, δίχως αποκλεισμούς, στο σύνολο του το διαθέσιμο στελεχικό μας δυναμικό. Για να υπάρχει ισχυρή κι αδιαμφισβήτητη διεθνής παρουσία της οιασδήποτε κυβέρνησης.
Το αίτημα της υιοθέτησης της απλής αναλογικής αφορά όλους τους πολίτες, όλες τις κοινωνικές και πολιτικές δυνάμεις. Θέλουμε δημοκρατία, διάλογο και συνεργασία ή αδύναμες ευάλωτες σε κάθε εσωτερική και διεθνή πίεση κυβερνήσεις μειοψηφίας, κοκορομαχία και διχασμό.
Σε αυτό το δίλημμα όλοι πρέπει να επανατοποθετηθούν. Και όσοι μέχρι τώρα επαγγέλονταν τη δημοκρατία στα λόγια, για να κυβερνήσουν από μόνοι τους κι όσοι απέφευγαν τη συμμετοχή σε κυβερνητικές ευθύνες για να ασκούν εκ του ασφαλούς κριτική. Είναι ή δεν είναι “ Αυτό το χώμα δικό τους και δικό μας.”
Με κεντρικό άξονα την υιοθέτηση της απλής αναλογικής, στα πλαίσια μιας γενικότερης αναγεννητικής προσπάθειας εκδημοκρατισμού κι εκπολιτισμού της χώρας, θα μπορούσε να συγκροτηθεί δίχως αποκλεισμούς το ευρύτερο δυνατό μέτωπο πολιτών και πολιτικών δυνάμεων.
ΥΓ.Προφανώς το εκλογικό σύστημα δεν αρκεί από μόνο του σε μια αναγεννητική προσπάθεια. Η υιοθέτηση όμως των δημοκρατικών αρχών και της δημοκρατικής νοοτροπίας σε όλους τους τομείς της δημόσιας ζωής αποτελεί μια αναγκαία προϋπόθεση. Κι ένα ασφαλές κριτήριο για την αξιολόγηση στη πράξη όσων επαγγέλονται τη δημοκρατία
Σημ: Δημοσιεύτηκε στην "Ελευθεροτυπία" στις 14.12.2007
ΤΟ ΟΝΕΙΡΟ
Το ψευδαισθησιακό όνειρο της λύτρωσης ήταν το άλλοθι για να τολμήσουμε να βγάλουμε το φίδι από τη τρύπα. Η ακύρωση του ονείρου είναι το άλλοθι για να καθόμαστε στ' αυγά μας.
Κατ' άλλη διατύπωση αν κάποτε ήταν ευρέως διαδεδομένη η πλάνη ότι η προσωπική ευημερία περνά μέσα από τη κοινωνική ευημερία, σήμερα είναι ευρέως διαδεδομένη η αντίστροφη κι εξ ίσου δογματική πλάνη, ότι η προσωπική ευημερία είναι ανεξάρτητη τη κοινωνικής ευημερίας.
Δυό φορές έχω κλάψει για πολιτικούς λόγους στη ζωή μου:
Η μία ήταν όταν είδα τον προσωπικό μου βασανιστή να είναι επικεφαλής της επιχείρησης σύλληψης 500 νέων που είχαν κλειστεί μέσα στο Πολυτεχνείο, το 1995. Η εμπειρική σκέψη που προκάλεσε το κλάμμα ήταν, ενώ όλοι πανηγύριζαν ή έβριζαν: “ Μα κανείς δε σκέφτεται και δε μιλά για τη στοργή πούχουν ανάγκη αυτά τα παιδιά, όλα τα παιδιά”.
Η δεύτερη φορά που καιγόταν όλη η Ελλάδα.: “Μα είμαστε τόσο ρεμπεσκέδες να αφήνουμε τόσα χρόνια, τις πιό ανίκανες, μωροφιλόδοξες, φανατικές φωνές να διαφεντεύουν αυτή τη χώρα,
να απασχολούν κατά τα 9\ 10 τη πολιτική ζωή και το δημόσιο βίο, με το ποιός έχει δίκιο για ένα πρόβλημα παρά με την ίδια την επίλυσή του.
Πετάω από το Πολυτεχνείο σήμερα το φανατισμό και το πνεύμα αντιδικίας. Δικαιολογημένο τότε
από τον εξουσιάζοντα φανατισμό. Κρατάω το πνεύμα αντίστασης, την αίσθηση του ελεύθερου πολιορκημένου, το ρίσκο, το κόντρα στο ρεύμα, τη συμμετοχή στη ροή του ανθρώπινου ιστού. Όσο κι αν ακούγεται περίεργο πηγές έμπνευσης ήταν η αντίσταση στη γερμανική κατοχή, το 21 κ.ο.κ.
Πιστεύω ακράδαντα ότι η σημερινή αντίσταση στο ρεύμα είναι: Η ενασχόληση σε ένα ποσοστό, ας πουμε 10%, της ατομικής μας ζωής με τα κοινά σε όλα τα επίπεδα από τα μικρότερα μέχρι τα μεγαλύτερα. Η συνεργασία και η ανάδειξη των πιο δημιουργικών κι αφανάτιστων δυνάμεων σε αυτό τον τόπο, δίχως στείρες αυτοαναπαργωγικές παλιές πολιτικοϊδεολογικές διακρίσεις, σε μια προσπάθεια συγκροτημένης αντιμετώπισης των σύγχρονων κοινών πολιτικών προβλημάτων. Να το πω στα ίσα, όνειρο μου είναι το ξεκίνημα μιας νέας πανεθνικής προσπάθειας για την αναγέννηση κι επανίδρυση της Ελλάδας. Κοινωνικά δίκαιης και οικολογικής με αμοιβαίο σεβασμό κι όχι αλληλοσπαραγμό των πολιτών της, εστία συνάντησης όλων των πολιτών της γης σε μια παγκόσμια απαίτηση για τη δημοκρατική διαχείρηση της παγκοσμιοποίησης.
ΥΓ. Τα 9\10 από τους 2500 χιλιάδες περίπου που παρέμειναν μέχρι το τέλος κλεισμένοι στο Πολυτεχνείο εκείνη τη νύχτα, ρισκάροντας γιατί θα μπορούσαν πριν να είχαν φύγει, δεν είναι σήμερα ευρύτερα γνωστά στη κοινωνική και πολιτική ζωή.
Σημ: Δημοσιεύτηκε στο ΕΘΝΟΣ στις 18.11.2007 στα πλαίσια αφιερώματος για τη 34η επέτειο της εξέγερσης του Πολυτεχνείου
Κατ' άλλη διατύπωση αν κάποτε ήταν ευρέως διαδεδομένη η πλάνη ότι η προσωπική ευημερία περνά μέσα από τη κοινωνική ευημερία, σήμερα είναι ευρέως διαδεδομένη η αντίστροφη κι εξ ίσου δογματική πλάνη, ότι η προσωπική ευημερία είναι ανεξάρτητη τη κοινωνικής ευημερίας.
Δυό φορές έχω κλάψει για πολιτικούς λόγους στη ζωή μου:
Η μία ήταν όταν είδα τον προσωπικό μου βασανιστή να είναι επικεφαλής της επιχείρησης σύλληψης 500 νέων που είχαν κλειστεί μέσα στο Πολυτεχνείο, το 1995. Η εμπειρική σκέψη που προκάλεσε το κλάμμα ήταν, ενώ όλοι πανηγύριζαν ή έβριζαν: “ Μα κανείς δε σκέφτεται και δε μιλά για τη στοργή πούχουν ανάγκη αυτά τα παιδιά, όλα τα παιδιά”.
Η δεύτερη φορά που καιγόταν όλη η Ελλάδα.: “Μα είμαστε τόσο ρεμπεσκέδες να αφήνουμε τόσα χρόνια, τις πιό ανίκανες, μωροφιλόδοξες, φανατικές φωνές να διαφεντεύουν αυτή τη χώρα,
να απασχολούν κατά τα 9\ 10 τη πολιτική ζωή και το δημόσιο βίο, με το ποιός έχει δίκιο για ένα πρόβλημα παρά με την ίδια την επίλυσή του.
Πετάω από το Πολυτεχνείο σήμερα το φανατισμό και το πνεύμα αντιδικίας. Δικαιολογημένο τότε
από τον εξουσιάζοντα φανατισμό. Κρατάω το πνεύμα αντίστασης, την αίσθηση του ελεύθερου πολιορκημένου, το ρίσκο, το κόντρα στο ρεύμα, τη συμμετοχή στη ροή του ανθρώπινου ιστού. Όσο κι αν ακούγεται περίεργο πηγές έμπνευσης ήταν η αντίσταση στη γερμανική κατοχή, το 21 κ.ο.κ.
Πιστεύω ακράδαντα ότι η σημερινή αντίσταση στο ρεύμα είναι: Η ενασχόληση σε ένα ποσοστό, ας πουμε 10%, της ατομικής μας ζωής με τα κοινά σε όλα τα επίπεδα από τα μικρότερα μέχρι τα μεγαλύτερα. Η συνεργασία και η ανάδειξη των πιο δημιουργικών κι αφανάτιστων δυνάμεων σε αυτό τον τόπο, δίχως στείρες αυτοαναπαργωγικές παλιές πολιτικοϊδεολογικές διακρίσεις, σε μια προσπάθεια συγκροτημένης αντιμετώπισης των σύγχρονων κοινών πολιτικών προβλημάτων. Να το πω στα ίσα, όνειρο μου είναι το ξεκίνημα μιας νέας πανεθνικής προσπάθειας για την αναγέννηση κι επανίδρυση της Ελλάδας. Κοινωνικά δίκαιης και οικολογικής με αμοιβαίο σεβασμό κι όχι αλληλοσπαραγμό των πολιτών της, εστία συνάντησης όλων των πολιτών της γης σε μια παγκόσμια απαίτηση για τη δημοκρατική διαχείρηση της παγκοσμιοποίησης.
ΥΓ. Τα 9\10 από τους 2500 χιλιάδες περίπου που παρέμειναν μέχρι το τέλος κλεισμένοι στο Πολυτεχνείο εκείνη τη νύχτα, ρισκάροντας γιατί θα μπορούσαν πριν να είχαν φύγει, δεν είναι σήμερα ευρύτερα γνωστά στη κοινωνική και πολιτική ζωή.
Σημ: Δημοσιεύτηκε στο ΕΘΝΟΣ στις 18.11.2007 στα πλαίσια αφιερώματος για τη 34η επέτειο της εξέγερσης του Πολυτεχνείου
Η «πολιτική αγορά» και οι Αταξινόμητοι
Εν μέσω μιας συγκυρίας πολιτικής κρίσης, ρευστότητας και αναδιάταξης εντείνεται το άγχος επανατοποθέτησης που αισθάνονται οι ανένταχτοι αριστεροί (εν απομονώσει ή «συνομιλούντες») και οι «ενεργοί πολίτες» απέναντι στις πρωτοβουλίες των κομματικών σχηματισμών.
Ο κόσμος αυτής της αξιακά επενδεδυμένης εξατομίκευσης (με σαφές πολιτικό πρόσημο) βρίσκεται σε Συμπληγάδες. Από τη μια είναι αποκομμένος και ανίσχυρος μπροστά στο Πραγματικό του υπάρχοντος δικομματικού συστήματος (που μοιάζει να χάνει την ηγεμονία του) και της μάζας δυσαρεστημένων αναποφάσιστων οι οποίοι καλούνται να επιλέξουν μεταξύ των διαθέσιμων επιλογών που διαμορφώνει η πολιτική «αγορά». Από την άλλη καλείται να διαχειριστεί το Φαντασιακό του, το οποίο του υποβάλλει την ιδέα ότι πέρα από τις υπάρχουσες επιλογές υπάρχει το περιθώριο να συγκροτηθεί και μια νέα, «ιδιότυπη» πρόταση μέσα από επιμέρους επίδοξες πρωτοβουλίες.
Πρωταρχικό λοιπόν βήμα είναι να ξεκαθαρίσει ο κόσμος αυτός να επιλέξει μεταξύ των δυνατοτήτων του Πραγματικού και των δυνατοτήτων του Φαντασιακού..
Α) Ας ξεκινήσουμε από το τελευταίο. Μια αναγκαία διευκρίνιση: δεν μπορεί οποιαδήποτε ατομική πρωτοβουλία να καταχωριστεί στο Φαντασιακό αλλά μόνο εκείνες που το διαρκές σκόπιμο νόημά τους απολήγει σε δημιουργία πολιτικών οργανώσεων. Κάθε ευκαιριακή συνεύρεση, κάθε λέσχη προβληματισμού ή ad hoc αγωνιστική δράση δεν εντάσσεται στο Φαντασιακό. Ισα-ίσα, συνδέεται με τη σφαίρα της δημοκρατίας και της αναζήτησης ιδεών. Σε εποχή που το πολιτικό σύστημα δεν εξαρτάται αποκλειστικά από τους κομματικούς μηχανισμούς και ιδίως από το δικομματισμό αλλά ρυθμίζεται και από το αταξινόμητο πολιτικό πράττειν η ύπαρξη πρωτοβουλιών, δημιουργίας «ρευμάτων σκέψης», ομάδων πίεσης κλπ. έχει ένα πραγματικό αντίκρισμα.
Ανήκει όμως στο Φαντασιακό οποιαδήποτε λογική σέκτας και απόρριψης του υπάρχοντος μόνο και μόνο γιατί το υποκείμενο αιθάνεται αποκλεισμένο ή ανίσχυρο ή άλλης νοοτροπίας ή ακόμη και άλλης αισθητικής.
Επίσης, στο Φαντασιακό εντάσσεται κάθε ιδέα δημιουργίας πολιτικών κινήσεων που συνδέονται με το ναρκισσιστικό εγώ, με την ιδεοληψία του Μοναδικού ή με τη δυσανεξία απέναντι στο διαφορετικό και με ό,τι θα συνόψιζε η στάση «Μονής Εσφιγμένου». Εκεί δηλαδή που το «νέμω» και το «διαλέγομαι» είναι περιττά. Θα πρέπει να είμαστε προσεκτικοί ωστόσο: πλήρης απώθηση του Φαντασιακού δεν είναι σωστή, διότι λειτουργεί ως παράξενος ισορροπιστής απέναντι στον ισοπέδωτικό και εργαλειακό λόγο του Πραγματικού. Οφείλουμε όμως, ειδικά στο συγκεκριμένο ζήτημα, να το περιορίσουμε έξω από το κατώφλι της πολιτικής.
Β) Ποια είναι η τοποθέτηση απέναντι στα υπάρχονται κοινοβουλευτικά κόμματα. Η δυσπραγία σχετικά με την εκδήλωση εξωκομματικών πρωτοβουλιών δεν μπορεί να οδηγήσει σε παθητική αποδοχή των προσφερόμενων option του κομματικού συστήματος. Αυτό θα ήταν μια απλή καταναλωτική συμπεριφορά: να δούμε δηλαδή τι έχουν τα ράφια του πολιτικού super market και να τα ρίξουμε στο καλάθι μας. Από την άλλη πλευρά εκείνο που θα πρέπει να προσέξουν οι μακροχρόνια ανένταχτοι αριστεροί είναι η εμφάνιση μιας ενδεχόμενης αλαζονείας απέναντι σε ανθρώπους εξίσου ή και περισσότερο σκεπτόμενους, ανήσυχους και μορφωμένους οι οποίοι εντάχθηκαν και εργάστηκαν σε κομματικούς μηχανισμούς χωρίς αναγκαστικά ιδιοτελείς σκοπιμότητες. Ο αποκλεισμός των καθ’ έξιν ανένταχτων αριστερών (που προτιμώ να τους χαρακτηρίζω Αταξινόμητους) από διαδικασίες αντιπροσώπευσης και αποφάσεων με δημόσιο εξουσιαστικό περιεχόμενο ενδεχομένως τους έχει καλλιεργήσει μια λανθάνουσα αντιεξουσιαστική στάση την οποία πρέπει να υποβάλλουν σε έλεγχο.
Όχι μόνο ολόκληρος ο κόσμος των ανένταχτων και των ενεργών πολιτών (αυτό που θα ονομάσω alter populus και θα για τον οποίο θα κάνω λόγο σε άλλο κείμενο) αλλά και τα κόμματα -μηδ’ εξαιρουμένης και της νεοφιλελεύθερης Δεξιάς- αισθάνονται μια αμηχανία απέναντι στη διαχείριση όχι τόσο των διαφόρων προγραμματικών θέσεων αλλά των αξιών. Οι εντάσεις γύρω από ζητήματα ηθικής, με επίκεντρο την εντιμότητα, κορυφώνονται -ιδίως όταν ο λαός, έστω και σε ελάχιστη δόση, πληροφορείται τη διαφθορά της εξουσίας. Όλοι ξέρουν ότι από το παιχνίδι θα βγει κερδισμένος όχι ο πλέον «ηθικός», διότι δεν είναι αυτό το ζητούμενο, αλλά ο πλέον μέχρι στιγμής άφθαρτος.
Πιθανότατα στην παρούσα συγκυρία ο κόσμος των «γενικώς» ανένταχτων ή και των «αναποφάσιστων» θα θελήσει να τοποθετηθεί με αυτό το κριτήριο, δηλαδή της ανανέωσης του πολιτικού προσωπικού. Το σημείο αυτό θέλει ιδιαίτερη προσοχή για ορισμένους λόγους: α) Η ανανέωση αυτή έχει μια δημοκρατικίζουσα «διαδικασιολογική» πλευρά που απλώνεται σε όλο το κοινοβουλευτικό φάσμα και αποπροσανατολίζει. β) η εφαρμογή διστακτικών ή εκτεταμένων ανανεώσεων καλλιεργεί το συνειρμό είτε ενός υποτιθέμενου «συμβιβασμού» είτε, αντίστοιχα, μιας θαρραλέας «υπέρβασης» του ισχύοντος συστήματος.
Το κριτήριο, επομένως της περισσότερης ή λιγότερης ανανέωσης των υπαρχόντων κομματικών μηχανισμών, μολονότι αποτελεί μια θετική ένδειξη, δεν είναι ασφαλές για διαμόρφωση πολιτικής προτίμησης.
Ειδικότερα όμως η πλευρά των Αταξινόμητων φαίνεται να τοποθετείται ελάχιστα καταρχήν με βάση την ανανέωση, σχετικά λίγο με βάση τις παραδοσιακές ιδεολογικές και πολιτικές «γραμμές» και πολύ περισσότερο με αυτό που θα χαρακτήριζα «ανοικτές πολιτικές». Όποιος κομματικός σχηματισμός θελήσει να αυτοπροσδιοριτεί στην ευρυτερη αριστερά και να δείξει ότι ανοίγει αυτό το περιθώριο για πολιτική κινητικότητα, συμμετοχή και «αξιοπρεπή φιλοξενία» στο ευμετακίνητο ρεύμα των ανένταχτων αριστερών πολιτών θα έχει οφέλη. Λέγοντας αυτό δεν υποδεικνύω κάτι, μιλώ για το τι πιθανολογώ ότι θα συμβεί εμπειρικά. Το κατά πόσον αυτό μπορεί να έχει και κανονιστική αξία είναι προς διερεύνηση, την οποία θα επιχειρήσω σε ακόλουθο σημείωμα. Εκεί θα εξεταστεί το τι σημαίνει σήμερα για τους αριστερούς ενεργούς πολίτες ο δημόσιος διάλογος, η διαβούλευση και η κριτική με το «ανοικτό κόμμα».
Θάνος Κωτσόπουλος
Ο κόσμος αυτής της αξιακά επενδεδυμένης εξατομίκευσης (με σαφές πολιτικό πρόσημο) βρίσκεται σε Συμπληγάδες. Από τη μια είναι αποκομμένος και ανίσχυρος μπροστά στο Πραγματικό του υπάρχοντος δικομματικού συστήματος (που μοιάζει να χάνει την ηγεμονία του) και της μάζας δυσαρεστημένων αναποφάσιστων οι οποίοι καλούνται να επιλέξουν μεταξύ των διαθέσιμων επιλογών που διαμορφώνει η πολιτική «αγορά». Από την άλλη καλείται να διαχειριστεί το Φαντασιακό του, το οποίο του υποβάλλει την ιδέα ότι πέρα από τις υπάρχουσες επιλογές υπάρχει το περιθώριο να συγκροτηθεί και μια νέα, «ιδιότυπη» πρόταση μέσα από επιμέρους επίδοξες πρωτοβουλίες.
Πρωταρχικό λοιπόν βήμα είναι να ξεκαθαρίσει ο κόσμος αυτός να επιλέξει μεταξύ των δυνατοτήτων του Πραγματικού και των δυνατοτήτων του Φαντασιακού..
Α) Ας ξεκινήσουμε από το τελευταίο. Μια αναγκαία διευκρίνιση: δεν μπορεί οποιαδήποτε ατομική πρωτοβουλία να καταχωριστεί στο Φαντασιακό αλλά μόνο εκείνες που το διαρκές σκόπιμο νόημά τους απολήγει σε δημιουργία πολιτικών οργανώσεων. Κάθε ευκαιριακή συνεύρεση, κάθε λέσχη προβληματισμού ή ad hoc αγωνιστική δράση δεν εντάσσεται στο Φαντασιακό. Ισα-ίσα, συνδέεται με τη σφαίρα της δημοκρατίας και της αναζήτησης ιδεών. Σε εποχή που το πολιτικό σύστημα δεν εξαρτάται αποκλειστικά από τους κομματικούς μηχανισμούς και ιδίως από το δικομματισμό αλλά ρυθμίζεται και από το αταξινόμητο πολιτικό πράττειν η ύπαρξη πρωτοβουλιών, δημιουργίας «ρευμάτων σκέψης», ομάδων πίεσης κλπ. έχει ένα πραγματικό αντίκρισμα.
Ανήκει όμως στο Φαντασιακό οποιαδήποτε λογική σέκτας και απόρριψης του υπάρχοντος μόνο και μόνο γιατί το υποκείμενο αιθάνεται αποκλεισμένο ή ανίσχυρο ή άλλης νοοτροπίας ή ακόμη και άλλης αισθητικής.
Επίσης, στο Φαντασιακό εντάσσεται κάθε ιδέα δημιουργίας πολιτικών κινήσεων που συνδέονται με το ναρκισσιστικό εγώ, με την ιδεοληψία του Μοναδικού ή με τη δυσανεξία απέναντι στο διαφορετικό και με ό,τι θα συνόψιζε η στάση «Μονής Εσφιγμένου». Εκεί δηλαδή που το «νέμω» και το «διαλέγομαι» είναι περιττά. Θα πρέπει να είμαστε προσεκτικοί ωστόσο: πλήρης απώθηση του Φαντασιακού δεν είναι σωστή, διότι λειτουργεί ως παράξενος ισορροπιστής απέναντι στον ισοπέδωτικό και εργαλειακό λόγο του Πραγματικού. Οφείλουμε όμως, ειδικά στο συγκεκριμένο ζήτημα, να το περιορίσουμε έξω από το κατώφλι της πολιτικής.
Β) Ποια είναι η τοποθέτηση απέναντι στα υπάρχονται κοινοβουλευτικά κόμματα. Η δυσπραγία σχετικά με την εκδήλωση εξωκομματικών πρωτοβουλιών δεν μπορεί να οδηγήσει σε παθητική αποδοχή των προσφερόμενων option του κομματικού συστήματος. Αυτό θα ήταν μια απλή καταναλωτική συμπεριφορά: να δούμε δηλαδή τι έχουν τα ράφια του πολιτικού super market και να τα ρίξουμε στο καλάθι μας. Από την άλλη πλευρά εκείνο που θα πρέπει να προσέξουν οι μακροχρόνια ανένταχτοι αριστεροί είναι η εμφάνιση μιας ενδεχόμενης αλαζονείας απέναντι σε ανθρώπους εξίσου ή και περισσότερο σκεπτόμενους, ανήσυχους και μορφωμένους οι οποίοι εντάχθηκαν και εργάστηκαν σε κομματικούς μηχανισμούς χωρίς αναγκαστικά ιδιοτελείς σκοπιμότητες. Ο αποκλεισμός των καθ’ έξιν ανένταχτων αριστερών (που προτιμώ να τους χαρακτηρίζω Αταξινόμητους) από διαδικασίες αντιπροσώπευσης και αποφάσεων με δημόσιο εξουσιαστικό περιεχόμενο ενδεχομένως τους έχει καλλιεργήσει μια λανθάνουσα αντιεξουσιαστική στάση την οποία πρέπει να υποβάλλουν σε έλεγχο.
Όχι μόνο ολόκληρος ο κόσμος των ανένταχτων και των ενεργών πολιτών (αυτό που θα ονομάσω alter populus και θα για τον οποίο θα κάνω λόγο σε άλλο κείμενο) αλλά και τα κόμματα -μηδ’ εξαιρουμένης και της νεοφιλελεύθερης Δεξιάς- αισθάνονται μια αμηχανία απέναντι στη διαχείριση όχι τόσο των διαφόρων προγραμματικών θέσεων αλλά των αξιών. Οι εντάσεις γύρω από ζητήματα ηθικής, με επίκεντρο την εντιμότητα, κορυφώνονται -ιδίως όταν ο λαός, έστω και σε ελάχιστη δόση, πληροφορείται τη διαφθορά της εξουσίας. Όλοι ξέρουν ότι από το παιχνίδι θα βγει κερδισμένος όχι ο πλέον «ηθικός», διότι δεν είναι αυτό το ζητούμενο, αλλά ο πλέον μέχρι στιγμής άφθαρτος.
Πιθανότατα στην παρούσα συγκυρία ο κόσμος των «γενικώς» ανένταχτων ή και των «αναποφάσιστων» θα θελήσει να τοποθετηθεί με αυτό το κριτήριο, δηλαδή της ανανέωσης του πολιτικού προσωπικού. Το σημείο αυτό θέλει ιδιαίτερη προσοχή για ορισμένους λόγους: α) Η ανανέωση αυτή έχει μια δημοκρατικίζουσα «διαδικασιολογική» πλευρά που απλώνεται σε όλο το κοινοβουλευτικό φάσμα και αποπροσανατολίζει. β) η εφαρμογή διστακτικών ή εκτεταμένων ανανεώσεων καλλιεργεί το συνειρμό είτε ενός υποτιθέμενου «συμβιβασμού» είτε, αντίστοιχα, μιας θαρραλέας «υπέρβασης» του ισχύοντος συστήματος.
Το κριτήριο, επομένως της περισσότερης ή λιγότερης ανανέωσης των υπαρχόντων κομματικών μηχανισμών, μολονότι αποτελεί μια θετική ένδειξη, δεν είναι ασφαλές για διαμόρφωση πολιτικής προτίμησης.
Ειδικότερα όμως η πλευρά των Αταξινόμητων φαίνεται να τοποθετείται ελάχιστα καταρχήν με βάση την ανανέωση, σχετικά λίγο με βάση τις παραδοσιακές ιδεολογικές και πολιτικές «γραμμές» και πολύ περισσότερο με αυτό που θα χαρακτήριζα «ανοικτές πολιτικές». Όποιος κομματικός σχηματισμός θελήσει να αυτοπροσδιοριτεί στην ευρυτερη αριστερά και να δείξει ότι ανοίγει αυτό το περιθώριο για πολιτική κινητικότητα, συμμετοχή και «αξιοπρεπή φιλοξενία» στο ευμετακίνητο ρεύμα των ανένταχτων αριστερών πολιτών θα έχει οφέλη. Λέγοντας αυτό δεν υποδεικνύω κάτι, μιλώ για το τι πιθανολογώ ότι θα συμβεί εμπειρικά. Το κατά πόσον αυτό μπορεί να έχει και κανονιστική αξία είναι προς διερεύνηση, την οποία θα επιχειρήσω σε ακόλουθο σημείωμα. Εκεί θα εξεταστεί το τι σημαίνει σήμερα για τους αριστερούς ενεργούς πολίτες ο δημόσιος διάλογος, η διαβούλευση και η κριτική με το «ανοικτό κόμμα».
Θάνος Κωτσόπουλος
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)